Теңіз тасбақалары туралы 33 қызықты дерек

Теңіз тасбақалары Жер бетінде жүз миллион жылдан астам уақыт өмір сүріп келеді және олар ежелгі тіршілік иелерінің бірі саналады. Бұл жануарлар таңғажайып бейімделгіштігімен, ұзақ өмір сүру қабілетімен және мұхиттағы экожүйеде алатын ерекше рөлімен ерекшеленеді. Олар жұмыртқадан жарып шыққан сәттен бастап-ақ ұзақ және қауіпті сапарға аттанады. Адам әрекетінің салдарынан кейбір түрлері жойылып кету қаупінде тұр, сондықтан оларды қорғау – бүкіл әлем бойынша маңызды міндет. Бұл мақалада сіз теңіз тасбақалары туралы ең қызықты және таңғаларлық 33 дерекпен таныса аласыз.

1. Теңіз тасбақалары Жер бетінде шамамен 110 миллион жылдан бері тіршілік етеді. Олар динозаврлардан бұрын пайда болып, бірнеше жойылу дәуірінен аман қалған.
2. Бұл жануарлар өмірінің көп бөлігін суда өткізеді. Құрлыққа тек жұмыртқа салу үшін ғана шығады.
3. Теңіз тасбақаларының тісі жоқ. Олар азықты мықты жақ сүйектерімен шайнап, ұсақтайды.
4. Кейбір түрлерінің үстіңгі жағы тұмсыққа ұқсас иілген. Бұл оларға қатты балдырлар мен қабыршақты жәндіктерді жеуге көмектеседі.
5. Тасбақа сауытынан сүйектер құралады және ол сыртқы жауынгер қабық секілді қорғаныс қызметін атқарады. Бұл сауыт олардың қаңқасының ажырамас бөлігі.
6. Теңіз тасбақалары мыңдаған шақырымды артқа тастап, туған жағалауына қайта оралады. Мұндай мінез-құлық филопатрия деп аталады.
7. Аналықтар жұмыртқаларын тек өздері туған жағажайларға салады. Олар бағытты Жердің магнит өрісі арқылы табады.
8. Құм температурасы болашақ тасбақалардың жынысын анықтайды. Қызуы жоғары құмда – ұрғашылары, салқындауында – еркектері дамиды.
9. Бір ұяда 150-ге дейін жұмыртқа болуы мүмкін. Алайда олардың тек санаулысы ғана ересек кезеңге дейін жетеді.
10. Жаңа шыққан тасбақалар бірден мұхитқа қарай жүгіріп барады. Бұл жолда оларды жарық пен жыртқыштар адастыруы мүмкін.
11. Ең ірі түрі – былқылдақ сауытты тасбақа. Оның ұзындығы 2 метрден асады, ал салмағы 900 кг-ға дейін жетеді.
12. Ең кішкентайы – оливкалы ридлея. Бұл түрдің ұзындығы 70 см-ден аспайды, салмағы 40 кг шамасында болады.
13. Былқылдақ тасбақалар 1000 метрден де тереңге сүңги алады. Олар ерекше икемді сауыттың арқасында қысымға төтеп береді.
14. Орташа өмір сүру ұзақтығы – 50–80 жыл. Кейбірі 100 жасқа дейін жетуі мүмкін.
15. Бұл тасбақалар суда өте жақсы көреді. Құрлықта көру қабілеті әлсірейді.
16. Олар иісті ауыз және мұрын арқылы сезеді. Бұл мүмкіндік азық пен жұп табуға көмектеседі.
17. Теңіз тасбақалары медузалар, балдырлар мен өлекселерді жеп, мұхит тазалығын сақтайды. Олар экожүйеде маңызды рөл атқарады.
18. Олардың сауытында кішкентай шаяндар мен балдырлар өмір сүреді. Бұл тасбақаны жүзіп жүрген мини-экожүйеге айналдырады.
19. Теңіз тасбақаларының ескек тәрізді жүзбеқанаттары өте күшті дамыған. Олар сағатына 35 км жылдамдықпен қозғала алады.
20. Демалғанда тасбақалар көбіне теңіз түбінде жатады. Бұл кезде олардың зат алмасу процесі баяулайды.
21. Ұйқы кезінде олар 5 сағатқа дейін тыныс алмай жата алады. Ал белсенді кезде әр 10–20 минут сайын тыныс алу үшін су бетіне шығады.
22. Кейбір түрлер маусымдық миграция кезінде 3000 км-ге дейін жүреді. Олар мұхиттың тұтас бассейндерін кесіп өтеді.
23. Аналық тасбақалар маусым бойы бірнеше рет жұмыртқа салады. Әр жұмыртқалаған соң бірнеше апта тынығады.
24. Жұмыртқа салу процесі 3 сағатқа дейін созылуы мүмкін. Бұл уақытта тасбақа шұңқыр қазып, жұмыртқаларын салып, қайта көміп тастайды.
25. Аналықтар жұмыртқалардан шыққан балаларына қамқорлық жасамайды. Олар мұхитқа өз бетімен жетеді.
26. Теңіз тасбақаларына ең үлкен қауіп – адам әрекеті. Мұхиттың ластануы, браконьерлік және жағалаудағы құрылыс оларды жойылуға итермелейді.
27. Пластик олар үшін аса қауіпті. Олар оны медуза деп шатастырып жұтып қояды да, ішкі мүшелері зақымданып өледі.
28. Қала жарығы жаңа шыққан тасбақаларды жаңылыстырады. Олар су орнына жарық жаққа бет алады.
29. Кейбір елдерде тасбақаның еті мен жұмыртқасы деликатес саналады. Бұл әлі де жойылу қауіпін арттырады.
30. Әлемнің кейбір аймақтарында тасбақаларды қорғау бағдарламалары жұмыс істейді. Еріктілер жағажайларды күзетіп, ұяларды қорғайды.
31. Ғалымдар кейбір тасбақаларға GPS белгісін орнатады. Бұл олардың қозғалысын бақылап, тіршілігін жақсы түсінуге көмектеседі.
32. Теңіз тасбақалары халықаралық келісімдер арқылы қорғалады. Көп елдерде оларды аулау мен сату заңмен тыйым салынған.
33. Табиғатта теңіз тасбақасын көру – үлкен сәттілік. Олар ұзақ өмір, тыныштық пен табиғат үйлесімінің символы саналады.

Теңіз тасбақалары – мұхиттағы тіршіліктің ажырамас бөлігі. Оларды зерттеу арқылы біз табиғаттың күрделілігі мен сұлулығын тереңірек түсіне аламыз. Әрбір адам бұл ерекше жануарларды қорғауға өз үлесін қоса алады. Өйткені теңіз тасбақаларын сақтау – бұл тұтас мұхит экожүйесін сақтау деген сөз.