Сыртқы растаусыз өзін-өзі бағалауды қалай арттыруға болады

Өзін-өзі бағалау адамның өмір сапасына тікелей әсер ететін маңызды психологиялық сипаттамалардың бірі болып саналады. Көпшілігіміз өзімізді басқалардың пікірі арқылы бағалауға дағдыланғанбыз, алайда бұл тәсіл ұзақ мерзімді қанағаттанушылық сыйлай бермейді. Өйткені айналамыздағы адамдардың бағасы үнемі өзгеріп отырады және оларға тәуелді болу ішкі тұрақсыздыққа әкелуі мүмкін. Сондықтан өзіңді өзгелердің мақұлдауынсыз бағалауды үйрену аса маңызды. Бұл қасиетті дамыту үшін жеке тәжірибені негізге ала отырып, өзін-өзі қолдаудың түрлі тәсілдерін қолдануға болады.

Өзін-өзі бағалаудың табиғатын түсіну

Алдымен өзін-өзі бағалаудың қалай қалыптасатынын түсініп алған жөн. Жеке құндылықтар мен өмірлік тәжірибе адамның өзін қабылдауына тікелей әсер етеді. Егер адам өзіне қатаң талап қойып, үнемі кемшіліктерін ғана көретін болса, ол өз-өзіне сенімді бола алмайды. Керісінше, жетістіктерді қабылдап, сәтсіздіктерді өсуге мүмкіндік ретінде қарастыруды үйренген жағдайда, сыртқы пікірлерге тәуелділік айтарлықтай азаяды.

Өзін-өзі бағалауды арттырудың жолдары

Өзін-өзі құрметтеу мен ішкі сенімділікті дамыту күнделікті шағын әрекеттерден басталады. Төменде ішкі тұрақтылық пен өзін-өзі бағалауды күшейтуге көмектесетін тиімді тәсілдер берілген:

• өзіңнің күшті жақтарыңды анықтау және оларды жиі еске түсіру;
• қателіктерді кемшілік емес, дамудың бір бөлігі ретінде қабылдау;
• тіпті кіші жетістіктер үшін өзіңді мадақтау;
• өзіңді басқалармен үнемі салыстырудан бас тарту;
• мінсіз нәтижеге емес, жеке ілгерілеуге назар аудару;
• денсаулық пен өзін күтуге көңіл бөлу;
• өзін-өзі талдау мен оң ішкі диалогты дамыту;
• қолжетімді мақсаттар қойып, оларды біртіндеп жүзеге асыру;
• шамадан тыс өзін-өзі сынаудан және жағымсыз ойлардан бас тарту;
• өз ойларың мен сенімдеріңді оң бағытта қалыптастыру.

Осы қағидаларды өмірде қолдану сыртқы бағалаудан тәуелсіз, тұрақты өзін-өзі бағалау сезімін қалыптастыруға көмектеседі.

Ішкі сенімділікті нығайтудың практикалық қадамдары

Айтарлықтай нәтижеге қол жеткізу үшін жүйелі әрекет ету қажет. Күнделікті өмірде қолдануға болатын нақты қадамдар төмендегідей:

1. Күнді жағымды аффирмациялармен бастаңыз. Өз-өзіңізге жылы, қолдаушы сөздер айту күннің дұрыс басталуына ықпал етеді. Мысалы, «Мен бүгінгі кез келген қиындықты еңсеруге дайынмын» деген ой сенімділікті арттырады.
2. Жетістіктер күнделігін жүргізіңіз. Қандай да бір кіші жетістіктеріңізді жазып отыру – өз дамуыңызды байқауға мүмкіндік береді. Уақыт өте келе осы жазбаларды оқу арқылы ішкі сенім мен өз-өзіңізді құрметтеу сезімі арта түседі.
3. Комплименттерді қабылдауға дағдыланыңыз. Біреудің мақтауын қабылдаудан ұялудың қажеті жоқ. Бұл сіздің еңбегіңізді мойындау екенін түсініп, жақсы қасиеттеріңізді мойындауға үйренесіз.
4. Өзіңізге қолдау көрсете біліңіз. Қиын сәттерде өз-өзіңізді жұбату – эмоционалды тұрақтылықтың маңызды бөлігі. Терең тыныс алу, релаксация әдістері немесе ішкі жылы сөздер арқылы күйзелісті азайтуға болады.
5. Теріс ойларды бақылап, оларды позитивтіге ауыстырыңыз. Мысалы, «Мен бұған қабілетсізбін» деген ойдың орнына «Мен үнемі дамып, үйренуге тырысамын» деп айту ішкі уайымды төмендетеді.

Осындай қарапайым, бірақ жүйелі қадамдарды күнделікті қолдану арқылы өзін-өзі бағалау тұрақты түрде арта түседі.

Ортаның және ақпараттың рөлі

Сенімділік пен өзін-өзі бағалауды қалыптастыруда айналадағы адамдар мен ақпараттық орта үлкен рөл атқарады. Үнемі сынайтын немесе бағаламайтын адамдармен араласу өзіндік сенімділікті әлсіретеді. Ал қолдайтын, жігер беретін орта адамның дамуына және өзін бағалауға оң әсер етеді. Сондай-ақ, әлеуметтік желілер мен жаңалықтардан таралатын уайым мен белгісіздікті азайту үшін теріс әсер ететін ақпарат көздерінен бас тарту маңызды.

Жалпы алғанда, сыртқы мақұлдаусыз өзін-өзі бағалауды арттыру – ұзақ мерзімді және жүйелі жұмыс. Адам өз-өзін жақсырақ тани бастағанда, шешім қабылдау жеңілдеп, қоршаған ортаның сынынан немесе мақтауынан тәуелсіз бола түседі. Ең бастысы – өзгелердің бағасын күтпей, ішкі сенім мен құрметті дамытуға көңіл бөлу. Өзін бағалауды күшейте отырып, адам өмірдің кез келген жағдайында еркін әрі сенімді бола алады.