Неліктен құндылықтарыңызды түсіну маңызды?
Мазмұны
Әр адам саналы әрі үйлесімді өмір сүруге ұмтылады, бірақ ішкі айқындыққа жету сыртқы табыстан емес, шын мәнінде маңызды нәрселерді түсінуден басталады. Құндылықтар – жай ғана моральдық қағидалар емес, олар адамның таңдауы мен мінез-құлқын, өмірлік бағытын айқындайтын ішкі бағдаршамдар. Егер адам өз құндылықтарын білмесе, ол оңай бағытынан адасып, қоршаған ортаның қысымына, сән мен қоғамдық пікірге тәуелді болып кетуі мүмкін. Ал ішкі басымдықтарын нақты түсінген жан шешім қабылдауда сенімді болады және шынайы мәнге ие өмір қалыптастыра алады.
Құндылық деген не және ол өмір сапасына қалай әсер етеді
Құндылықтар – адамның нені маңызды, қадірлі, мәнді деп санайтынына қатысты ішкі сенімдері. Бұл – мақсат немесе тілек емес, адамның күнделікті әрекетінде, таңдауында басшылыққа алатын тұрақты ұстанымдары. Біреулер үшін шыншылдық, еркіндік және махаббат басты орында болса, енді біреулер тұрақтылықты, дамуды немесе жақындарға қамқор болуды жоғары қояды.
Адамның өмірі ішкі сенімдерімен үйлессе, ол өзінің тұтастығын сезінеді, ішкі тыныштыққа ие болады және істеген ісінен қанағат табады. Ал егер әрекеттер мен ішкі ұстанымдар бір-біріне қайшы келсе, адамда мазасыздық, ішкі күйзеліс немесе өмірдің мағынасыздығын сезінуі пайда болуы мүмкін. Сол себепті адам өз құндылықтарын тек біліп қана қоймай, өмірін соларға сәйкес құруы аса маңызды.
Адам өзінің құндылықтарымен өмір сүрмей жүргенін қалай түсінеді
Кейде ішкі үйлесімсіздік байқалмайтын деңгейде көрінеді. Сырт көзге бәрі дұрыс болып көрінгенімен, адамның жан дүниесінде тұрақты шиеленіс сезілуі мүмкін. Мұндай жағдайдың белгілері ретінде мынадай күйді атауға болады:
- үнемі ашушаңдық немесе шаршау;
- жетістікке жеткенмен, қанағаттанбау;
- бұрын маңызға ие болған нәрсеге енді қызықпаушылық;
- өзгелердің пікіріне шамадан тыс тәуелділік;
- «өз өміріңді емес, біреудің өмірін» сүріп жүргендей сезіну.
Мұндай сезімдер жиі қайталанса, адам өзінің шынайы ішкі бағдарынан алыстап кеткенін аңғарғаны жөн.
Өмірлік бағдарларды түсінудің пайдасы
Ішкі ұстанымдарын түсінген адам өмірде сенімді әрекет ете алады. Ол артық күмәндануға немесе өзін басқалармен салыстыруға энергия жұмсамайды. Мұндай адам сыртқы қысымға қарамастан өзінің тұтастығын сақтай алады. Сонымен қатар өз құндылықтарын білу – жеке шекараларды нық ұстануға, мағыналы шешімдер қабылдауға және ұзақмерзімді дамуға мүмкіндік береді.
Адам үшін не маңызды екенін түсіну – терең ойлануды, өткенге үңілуді және қазіргі күйге назар аударуды талап етеді. Бұл оңай жұмыс емес, бірақ оның нәтижесі өмір сапасына зор әсер етеді.
Өз құндылықтарыңды қалай анықтауға болады
Шынайы өмірлік басымдықтарды білу үшін адамның өз ішкі даусын тыңдауы қажет. Төмендегі тәсілдер бұл жолда бағыт сілтеуі мүмкін.
- Күшті эмоциялар тудыратын жағдайларға назар аударыңыз. Эмоциялар – құндылықтардың сенімді көрсеткіші. Қуаныш, мақтаныш, ашу немесе мазасыздық сияқты сезімдер адамның маңызды ішкі ұстанымдарына әсер еткенде пайда болады. Мысалы, әділетсіздікке қатты ашуланатын адам үшін әділдік – негізгі құндылықтың бірі.
- Қиын сәттердегі шешімдеріңізді талдаңыз. Таңдау қажет болған сәттерде адам әдетте өзіне маңызды нәрсеге сүйеніп шешім қабылдайды. Бұл – отбасы, абырой, шыншылдық немесе еркіндік секілді басымдықтар болуы мүмкін. Осындай сәттер адамға өз құндылықтарын тануға мүмкіндік береді.
- Өміріңіздің мағыналы болған сәттерін еске түсіріңіз. Әдетте мұндай сәттер адамның ішкі ұстанымдарымен сәйкес келетін әрекеттермен байланысты. Бұл шығармашылық жұмыс, жақындарға көмек немесе жүректен шыққан іспен айналысу болуы мүмкін. Мұндай тәжірибе арқылы адам шынайы басымдықтарын тани алады.
- Өзгелердегі қандай қасиеттер сізді баурайтынын байқаңыз. Айналадағы адамдарда ұнайтын қасиеттер – өз ішкі құндылықтарыңыздың айнасы болуы мүмкін. Ашықтық, адалдық, табандылық секілді сипаттар адамның өзі де соған ұмтылатынын көрсетеді.
- Құндылықтарыңызды жазып, оларды маңыздылығына қарай реттеңіз. Алғашқы ойлар пайда болған соң, оларды қағазға түсіріп, маңыздылығы бойынша орналастыру пайдалы. Бұл өз ішкі құрылымыңызды жақсырақ түсінуге көмектеседі және негізгі мен қосалқы құндылықтарды ажыратуға мүмкіндік береді.
Шынайы ұстанымдарды білу – әсіресе қиындықтар туындағанда дұрыс шешім қабылдауға көмектесетін ішкі компас іспеттес.
Құндылықтарыңызды білу не береді
Өз ішкі сенімдеріңізді жақсы түсіну өміріңіздің әр саласына оң әсер етеді. Бұл тек жеке өмірде ғана емес, кәсіби салада да байқалады.
Құндылықтарды нақты білу мынадай жағымды нәтижелерге әкеледі:
- күйзелістерге төзімділік артады;
- қарым-қатынас сапасы жақсарады;
- сенімділік пен өзін-өзі қабылдау күшейеді;
- маңыздылықтарға сай басымдықтар дұрыс қойылады;
- эмоционалдық жетілу мен ішкі тепе-теңдік дамиды.
Адам өз құндылықтарына сай әрекет еткенде, жасаған ісінен қуат алады. Бұл ішкі еркіндік пен шынайы өмірдің кілті іспеттес.
Өз құндылықтарын түсіну – бір сәттік шешім емес, ұзаққа созылатын, үнемі назар мен адалдықты талап ететін үдеріс. Бірақ бұл – болашағы айқын, берік және мағыналы өмір сүрудің негізі. Егер адам өз жүрегінің үнін тыңдай білсе және ішкі сенімдеріне сүйенсе, оның өмірінде кездейсоқтық азайып, орнына тереңдік, шынайылық пен қанағат сезімі келеді.
