Неліктен «сен кінәлісің» емес, «мен сезінемін» деп айту маңызды
Мазмұны
Күнделікті қарым-қатынас кезінде сөздің қалай айтылғаны — не тыныш диалогқа, не керісуге алып келуі мүмкін. Көп адам ренішін немесе қиналысын білдіргісі келгенде, ойланбастан қарсы жақты кінәлауға бейім. Бірақ мұндай тәсіл әдетте қорғаныс реакциясын тудырады әрі жағдайды тек ушықтырады. Сол себепті «сен кінәлісің» деудің орнына «мен өзімді осылай сезіндім» деп айту — эмоцияны дұрыс жеткізудің тиімді жолы. Бұл тәсіл жай ғана әдеп емес, терең түсіністікке негізделген байланыс орнатудың кілті.
Кейіпсіз, ашық айтылған эмоция — адамдар арасындағы сенімнің негізі бола алады.
Айыптау мен ашықтықтың айырмашылығы
«Кінәлісің» деген сөз қарсы жақты бірден қорғануға итермелейді. Мұндай жағдайларда ешкім тыңдағысы да, түсінгісі де келмейді — тек ақталу немесе шабуылға көшу болады.
- «Сен кінәлісің» деген тұжырым мәселенің мәнін емес, адамның өзін нысана етеді;
- айыптау қарым-қатынасқа емес, қарсылыққа алып келеді;
- мұндай сөздер ұят, реніш немесе агрессия тудырады;
- эмоцияға жауапкершілікті өз мойнымыздан алып, өзгеге аударамыз.
Даулы жағдай туындаған сәттің өзінде, мәселені айыптау арқылы емес, шынайы сезімді жеткізу арқылы шешуге болады.
«Мен сезінемін» тәсілінің құндылығы
Эмоцияны өз атымыздан жеткізу — түсіністік пен серіктестікке бастар жол.
- «Мен-сөйлемдері» эмоцияға жауапкершілікті өзімізге жүктейді. Мұндай тәсілде сіз реніштің себебі – адамның өзі емес, оның әрекетінің сізге қалай әсер еткені екенін айтасыз. Бұл қарсылық емес, шынайы байланыс орнатуға септігін тигізеді. Мысалы, «сен мені елемедің» дегеннен гөрі, «сен жауап бермегенде, өзімді жалғыз сезіндім» деп айту әлдеқайда әсерлі естіледі.
- Бұл тәсіл қажеттілікті нақтылауға көмектеседі. Әрбір сезімнің артында белгілі бір мұқтаждық тұрады: қамқорлық, түсіністік немесе жақындық. Эмоцияны дұрыс сипаттау арқылы сіз бұл қажеттілікті өзіңіз үшін де, қарсы жақ үшін де айқындайсыз. Бұл шынайы диалогтың басталуына негіз болады.
- Қарым-қатынастағы шиеленісті төмендетеді. Қарсыласып, өз позициясын қорғаудың орнына, адам сіздің не сезініп тұрғаныңызды түсінуге тырысады. Бұл әңгімеге сабыр мен ашықтық әкеледі. Әркім өзін естілген әрі қабылданған сезінеді.
- Эмоциялық интеллектті дамытады. Өз сезіміңді нақты атау — ішкі әлемді түсінудің белгісі. Бұл тұлғалық жетілу мен сабырлы мінездің көрінісі. Сонымен қатар, мұндай тәсіл өзін-өзі тануға да ықпал етеді.
Мұндай тәсілді меңгеру уақыт алуы мүмкін, бірақ ол өмірлік маңызды дағдыға айналады.
Қарым-қатынас пен психологиялық саулық үшін маңызы
Қарым-қатынаста үнемі айыптау тілі қолданылса, жақын адамдардың өзі алыстай бастайды. Ашықтық пен түсіністік азайып, қарым-қатынас әлсірейді.
- айыптау сенімділік деңгейін төмендетеді;
- жағымсыз сөздер күйзеліс пен уайымды күшейтеді;
- мұндай тіл серіктесті кері итеріп, шынайы жауап алуға кедергі жасайды;
- ал «мен-сөйлемдері» ішкі тепе-теңдік пен өзара түсіністікке жол ашады.
Егер сіз «мен осылай сезіндім» деген тәсілді жиі қолдана бастасаңыз, бұл әңгімелеріңізге ашықтық пен құрмет әкеледі. Бұл тек өзгелерге ғана емес, өзіңізге де тыныштық пен сенімділік сыйлайды.
Сөзді таңдай білу — адамның ішкі мәдениетінің көрсеткіші. Өз сезіміңді ашық айтып, басқаны кінәламай жеткізу — қарым-қатынасты тереңдете түсетін маңызды қадам. Осындай тіл табысу арқылы ғана біз бір-бірімізді шынымен түсіне аламыз. Ал шынайы түсіністік кез келген қатынастың берік негізіне айналады.
