Қолданбасыз серуендеу кезінде ауа-райының өзгеруін қалай болжауға болады

Табиғат аясындағы саяхатта ауа райының тұрақты болуы — сирек кездесетін құбылыс. Тіпті жаздың шуақты күнінде де бұлттар кенеттен қоюланып, жеңіл самал жел бір сәтте нөсер жаңбырға айналуы мүмкін. Байланыс жоқ жерде мобильді қосымшаларға сену қиын, сондықтан қоршаған ортаның өзгерістеріне назар аударып, табиғат белгілерін тану — тәжірибелі жорықшы үшін маңызды дағды. Бұл қабілет уақытылы шешім қабылдауға, дұрыс орын таңдауға және ауа райының тосын мінезінен сақтануға көмектеседі. Табиғатты мұқият бақылауды үйрену арқылы сіз ауа райының құбылысын алдын ала болжай аласыз.

Аспан көрінісіне қарап болжау

Аспан — атмосферадағы өзгерістерді ең айқын көрсететін табиғи индикатор. Бұлттардың пішіні мен түсі алдағы күндерге ауа райының қандай болатынын анықтауға мүмкіндік береді.

1. Биікте пайда болатын жұқа ақшыл шарбы бұлттар циклон жақындап келе жатқанын білдіреді. Әдетте олар ауа райының 24–36 сағат ішінде бұзылатынын алдын ала көрсетеді.
2. Қабаттаса көбейіп келе жатқан қою бұлттар мен тұтас бұлт қабаты ауа массаларының алмасуы мен фронттың келуін білдіреді. Мұндай жағдайда температура тез өзгереді.
3. Түстен кейін анық пішінді будақ бұлттар көрінсе, кешке қарай найзағайлы жауын болуы мүмкін. Бұл әсіресе таулы немесе жазық өңірлерде жиі байқалады.
4. Қызғылт немесе күлгін түсті күнбатыс — келесі күннің ашық болуын, ал бозғылт немесе сарғыш таң — жауынның жақындағанын меңзейді.
5. Күн мен айдың айналасында пайда болатын бозғылт шеңбер немесе мұнар — жоғарғы атмосферадағы ылғалдылықтың артуын көрсетеді. Бұл да жауын-шашынның белгісі болуы мүмкін.

Осындай белгілерді түсіну жорық маршрутын қайта қарауға немесе уақытылы тұрақ орнатуға көмектеседі.

Жел мен дыбыс арқылы болжау

Айналадағы дыбыстар мен желдің өзгеруі ауа райы туралы қосымша мәлімет береді. Бұл белгілерді сезу үшін сезімталдық пен мұқияттық қажет.

• желдің бағыты мен жылдамдығы бірнеше сағат бойы тұрақты болса, бұл жақын арада ауа фронтының келуін білдіреді;
• алыстағы дыбыстар (поезд, ит үруі, өзен шуылы) ерекше анық естілсе — атмосфера ылғалға толып, жауынға жақындай түсті деген сөз;
• ұзақ соққан желден кейінгі бірден орнаған тыныштық пен ыссы ауа — найзағай алдындағы қалыпты құбылыс;
• жел бағытының күрт өзгеруі, әсіресе батыстан оңтүстік-батысқа ауысуы — күшті дауылдың белгісі болуы мүмкін;
• кешкі жылы ауа мен таңғы салқындық, әсіресе мол шық түссе — күн ашық әрі салқын болуы ықтимал.

Бұл белгілер әсіресе тауаралық аңғарлар мен жазықтарда жиі байқалады.

Жануарлар мен жәндіктердің әрекеті

Жануарлар адамға қарағанда табиғаттың өзгерісіне сезімтал келеді. Олар ауа райының өзгерісін алдын ала сезіп, соған сай әрекет етеді.

1. Құстар жауын алдында төмен ұшады. Себебі ауа ылғалдылығы артқанда ұсақ жәндіктер жерге жақын қалықтайды.
2. Бақалар мен құрбақалар ылғалды ауа райы жақындағанда белсендірек болады. Олар қатты дауыспен қақылдап, ашық алаңқайларға шыға бастайды.
3. Құмырсқалар жауын алдында илеуінің аузын жапқандай әрекет етеді. Бұл — атмосфералық қысым төмендегенде байқалатын табиғи қорғаныс.
4. Аралар мен қоңыздар ауа райы бұзылар алдында әдеттегі ұшу жолдарынан жоғалып, ұядан сирек шығады.
5. Ит, жылқы сияқты үй жануарлары найзағай мен дауыл жақындағанда мазасызданып, тығылатын жер іздейді немесе тамақтан бас тартады.

Бұл тірі табиғат белгілерін бақылау — ауа райын болжаудың сенімді тәсілдерінің бірі.

Өсімдіктер мен табиғи иістер

Кейбір өсімдіктер мен иістердің өзгеруі де ауа райының алмасуын байқатуы мүмкін. Бұл әсіресе ұзақ мерзімді жорықтарда өте пайдалы.

• беде, бақ-бақ пен настурция сияқты гүлдер ылғал көбейгенде жабылып қалады;
• шырша мен қарағай иісі жаңбыр жақындағанда ерекше қою әрі тәтті болып шығады;
• таңертең шөп бетінде қалың шық болса — күн шуақты болады;
• шөп, топырақ немесе орман иісінің күшеюі — ауаның ылғалдана бастағанының белгісі;
• гүлдер мен бал беретін өсімдіктерден аралардың кетуі де жауын алдында жиі байқалады.

Мұндай табиғи белгілерден хабардар болу — далалық жағдайда нағыз артықшылық.

Қолданба немесе интернетсіз ауа райын болжау — мүмкін әрі тиімді қабілет. Табиғаттың өзіндік тілін түсінуді үйрену — қауіптен сақтанып, сапарды сәтті өткізуге жол ашады. Байқағыштық пен тәжірибе арқасында сіз кез келген жағдайға дайын боласыз. Ауа райын алдын ала сезу — тек жорықшы үшін ғана емес, табиғатты құрметтейтін әрбір адам үшін маңызды білік. Тек табиғаттың үнін тыңдай білу керек.