Күтпеген жерден бұғы немесе елік кездессе не істеу керек

Табиғат аясындағы серуен адамға тыныштық пен шабыт сыйлап, айналадағы тіршілікпен үндесуге мүмкіндік береді. Алайда орманды немесе дала аймағында жабайы жануармен, әсіресе бұғы немесе елікпен, ойда-жоқта кездесіп қалу көпшілікті абыржытып, не істеу керектігін білмей қалуға итермелеуі мүмкін. Мұндай жағдайлар адам үшін қауіпті болмаса да, егер дұрыс әрекет жасалмаса, жануардың үркуіне немесе шабуылдауына себеп болуы мүмкін. Сондықтан осындай сәттерде өзін сабырлы әрі байыпты ұстау маңызды. Табиғи ортада мінез-құлық ережелерін білген адам да, жануар да зақым көрмей, қауіпсіз жағдайда қала алады.

Кездесу кезінде ұстанатын жалпы қағидалар

Бұғы немесе елікпен көзбе-көз келгенде, бірден үркіп, жақындауға тырыспау керек. Бұл жануарлардың табиғи реакцияларын ескере отырып, сабырлы қимылдау – ең дұрыс шешім.

Мыналарды есте ұстаған жөн:

• жануарға жақындауға, тіпті ол бейбіт көрінсе де, болмайды;
• кенет қимыл жасамаған дұрыс – ол жануарды шошытып жіберуі мүмкін;
• тура көзге тік қараудан аулақ болу керек, себебі бұл қауіп төндіріп тұрған белгі ретінде қабылданады;
• артыңды бермей, ақырын шегіну ұсынылады;
• жарқ ететін фотосурет түсіру немесе қатты дыбыс жазу құралдарын қолданбаған жөн.

Бұғылар мен еліктер, әдетте, адамдармен қақтығысудан қашады. Бірақ күйлеу маусымында немесе аналық төлін қорғау кезінде олар шабуылдауы мүмкін.

Жануар жақындап келе жатса не істеу керек

Кейде жабайы жануардың өзі адамға қарай жүріп, тым жақын келуі мүмкін. Мұндай сәтте үрейге берілмей, дұрыс шешім қабылдау маңызды.

Ұсынылатын әрекеттер:

1. Тоқтап, қозғалмай тұрыңыз. Кенет қимыл жануардың шабуылдауына не шошып қашуына себеп болуы мүмкін. Тыныштық сақтап, жануардың өзі жағдайды бағалап, кетуіне мүмкіндік беру қажет.
2. Қашықтықты бағалаңыз. Егер бұғы 10–15 метр аралығында тұрса, бұл қауіпті жақындық саналады. Мұндай жағдайда жануардың назарын аудартпай, ақырын шегіне бастаған дұрыс.
3. Баяу, сабырлы дауыспен сөйлеңіз. Жай әуенмен айтып отыру немесе жұмсақ үнмен сөйлеу сіздің зиянсыз екеніңізді білдіреді. Ал айқайлау немесе қатты шу жануарды үркітіп, әрекетін болжауға мүмкіндік бермейді.
4. Араға кедергі қойыңыз. Егер жануар қорқытып, мүйізін иіп, тұяғын тарсылдатса, жақын маңдағы ағаш, тас немесе басқа да кедергінің артына тығылған абзал. Бұл оны сабырға шақыруы мүмкін.
5. Жүгіруге болмайды. Қашып бара жатқан адамды жабайы жануар инстинктивті түрде қуып жетуге тырысады. Бұл жағдай әсіресе жануар қобалжып тұрған кезде қауіпті.

Жоғарыда аталған ережелерді сақтау арқылы қақтығысты болдырмай, жануармен қауіпсіз арақашықтықты қайта қалпына келтіруге болады.

Жол үстінде немесе көлік қасында кездескенде не істеу керек

Көп жағдайда бұғылар мен еліктер көлік жолдарын кесіп өтеді. Әсіресе, орман маңындағы трассаларда, таң бозарып атқан кезде немесе ымырт түскенде мұндай кездесулер жиі орын алады. Мұндай жағдайлар жүргізуші үшін де, жануар үшін де аса қауіпті.

Жолдағы қауіпсіздік үшін:

• ескерту белгілері тұрған аумақтарда жылдамдықты төмендету;
• орман жолақтары мен бұрылыстарда барынша мұқият болу;
• нашар көрінетін ауа райында жақын жарықты қолдану;
• жануар жолды баяу кесіп өтсе, дыбыс сигналын пайдалану;
• егер алдыңыздан табын өтсе, толық тоқтауға дайын болу.

Күтпеген кездесу кезінде:

1. Жылдамдықты азайтып, авариялық шамды қосыңыз. Бұл әрекет қауіп деңгейін азайтып, басқа жүргізушілерге белгі береді.
2. Кенеттен бұрылмаңыз. Рульді тез бұрып, орманға немесе жол жиегіне шығу – апатқа, көліктің аударылуына немесе басқа көлікпен соқтығысуға әкелуі мүмкін.
3. Көліктен шықпаңыз. Егер жануар көліктің маңында ұзақ тұрса да, ең дұрыс шешім – салоны ішінде күту.
4. Қақтығыс болса, тиісті органға хабарлаңыз. Жол-көлік оқиғасы кезінде полицияны немесе жол қызметін шақырып, жағдайды тіркеу керек.

Мұндай сақтық шаралары адамдардың да, жануарлардың да өмірін сақтау үшін қажет.

Егер елік немесе бұғы лағымен кездесіп қалсаңыз

Серуен кезінде кейде шөп арасында жатып қалған елік не бұғы лағы кездесуі мүмкін. Көп адам мұны жетім қалды деп ойлап, көмектескісі келеді. Бұл – қауіпті жаңсақтық.

Мұндай кезде:

• баланы қолыңызбен ұстамаңыз;
• өзімен бірге алып кетуге немесе тамақ беруге тырыспаңыз;
• адам иісін қалдырмаңыз (тіпті киіммен де);
• жануардан тез, тыныш түрде алыстаңыз;
• егер жарақат бар екені анық болса, орман шаруашылығына хабар беріңіз.

Анасы әдетте жақын маңда тығылып жатады. Егер төлден бөтен иіс сезсе, оны қабылдаудан бас тартуы мүмкін.

Бұғы немесе елікпен дұрыс қарым-қатынас – бұл ең алдымен табиғатқа деген сыйластық. Сабырлы мінез, байқампаздық және жануарлар әлемін құрметтеу – орманда немесе далада кездесетін кез келген сәттің қауіпсіз әрі үйлесімді болуына мүмкіндік береді. Осындай білім мен сақтық болашақта адам мен табиғат арасындағы тепе-теңдікті сақтау жолында маңызды рөл атқарады.