Неліктен «жоқ» деп айта білу маңызды

Күнделікті өмірде адам түрлі өтініштерге, ұсыныстарға немесе басқа адамдардың үміттеріне жиі тап болады. Көпшілік ренжітіп алмау, жағымды болып көріну немесе жанжалдан қашу үшін өз шекарасынан аттап, келісе салады. Бірақ мұндай әрекет ішкі жайсыздыққа, шаршауға және өмірге деген қанағатсыздыққа әкеледі. «Жоқ» деп айту қабілеті – бұл өзіңді қорғау, шынайы өмір сүру және эмоционалды шекараларды сақтау тәсілі. Бұл – жауапкершіліктен қашу емес, керісінше, өз ресурстарыңды бағалаудың белгісі.

«Жоқ» дей алмаудың салдары

Кей адамдар үшін бас тарту – ренжіту немесе қатыгездікпен тең. Алайда өз еркін елемеу мен өзгелердің айтқанына мойынсұну психологиялық және физикалық күйзелістерге алып келеді.

• энергия мен көңіл жоғалады;
• үнемі шаршаңқы әрі ашушаң бола бастайсың;
• тапсырмаларды орындау қиындайды;
• өзіңе деген реніш пен кінә ұялайды;
• тұлғалық шекаралар бұлдырайды;
• сенімсіздік пен алаңдаушылық артады.

Мұндай жағдайда адам өз өмірін емес, басқа біреулердің сценарийін орындайды.

«Жоқ» деудің пайдасы

Дұрыс әрі уақтылы айтылған «жоқ» адамға еркіндік береді және шынайы қарым-қатынас орнатуға мүмкіндік туғызады.

1. «Жоқ» деп айту жеке шекараны айқындайды. Адамдар сіздің мүмкіндігіңіз бен басымдықтарыңызды түсінеді. Бұл артық қысым мен үміттерден құтқарады.
2. Бұл уақытты дұрыс басқаруға көмектеседі. Бас тарту арқылы маңызды міндеттерге назар аударуға болады. Соның нәтижесінде жұмыс өнімділігі артады.
3. Шынайы бас тарту сенімге жол ашады. Егер себеппен әрі сабырлы түрде айтылса, ол түсіністікпен қабылданады. Бұл уәдесін орындай алмаған адамдардан әлдеқайда сенімді.
4. Бас тарту өзін бағалаудың белгісі. Адам өзінің уақыты мен күшін қадірлейді, бұл ішкі үйлесімділікті сақтауға сеп болады.
5. Бас тарту ассертивтілік дағдысын дамытады. Бұл – өз ойың мен қалауыңды агрессиясыз жеткізе білу қабілеті. Ол қарым-қатынаста айқындық пен сенімділік тудырады.

Уақытылы айтылған «жоқ» – бұл жай сөз емес, тұлғалық тұтастықтың көрсеткіші.

Қалай «жоқ» деп айтуға үйренуге болады

Көп адам «жоқ» деп айтуға қиналады, өйткені біреуді ренжітіп аламын деп қорқады немесе өздерін кінәлі сезінеді. Бірақ оны сыпайы әрі саналы түрде жеткізуге көмектесетін тәсілдер бар.

• сабырлы, ілтипатты үнмен айтыңыз;
• артық ақталмауға тырысыңыз;
• қажет болса, қысқа түсіндірме беріңіз;
• балама нұсқа ұсыну арқылы байланыс сақтаңыз;
• ұстанымыңызды анық көрсетіңіз;
• кішкентай қадамдардан бастаңыз.

Бастапқыда бұл қиын болуы мүмкін, бірақ тәжірибемен бірге сенімділік артады, ал кінә сезімі азаяды.

Қандай жағдайларда «жоқ» деп айту аса маңызды

Бас тарту әсіресе жеке шекара бұлдыр болатын немесе басқа адамның көңілі үшін өзіңді құрбан етуге тура келетін жағдайларда қажет.

1. Жұмыс кезінде. Қосымша міндеттемелер, орынсыз өтініштер немесе шектен тыс жүктеме сіздің ресурстарыңызды сарқуы мүмкін. Мұндай сәттерде бас тарту – өз денсаулығыңыздың қамын ойлау.
2. Жақын адамдармен қарым-қатынаста. Отбасы мүшелері мен достар кейде сізден артық нәрсе күтеді. Сол сәтте шынайы әрі байсалды бас тарту ұзаққа созылатын реніштен құтқарады.
3. Қоғамдық қызметте немесе еріктілік жұмыстарында. Бар ниетпен көмектесу де шектеуді қажет етеді. Өз мүмкіндігіңізді бағалап барып көмек көрсету – саналы әрекет.
4. Қаржылық мәселелерде. Ақша сұрау, қажетсіз шығындарға итермелеу сияқты жағдайларда шекара қоя білу өте маңызды. Бұл сіздің бюджеттіңізді және қарым-қатынасты сақтайды.
5. Ішкі әңгімеде. Кейде өз ішкі дауысыңа да «жоқ» деп айту қажет – керексіз әдеттерге, шектен тыс талаптарға, орынсыз өзін-өзі сынға.

Әрбір жағдай – бұл таңдаудың мүмкіндігі. Ал дұрыс бас тарту – ішкі еркіндіктің белгісі.

«Жоқ» деп айту – адамдардан алыстап кету емес, керісінше өзіңмен және өзгелермен шынайы болуға ұмтылу. Бұл шеберлік өмірдің түрлі салаларында тепе-теңдік сақтауға, денсаулық пен уақытты қадірлеуге жол ашады. Шектеу қою – бұл суықтық емес, кемелдік. Өзіңді тыңдап, шекара қоюды үйрену – ұзақ жол, бірақ ол шынайы еркіндік пен жан тыныштығына бастайды.