Остеопороз: белгілері мен алдын алу

Қазіргі қоғамда денсаулық пен өмір сапасына көбірек мән берілуде. Жас ұлғайған сайын ағза әлсізденіп, әсіресе сүйек тіндерімен байланысты аурулар айқындала түседі. Остеопороз – сүйек-бұлшықет жүйесіндегі кең таралған дерттердің бірі, ол баяу дамып, елеусіз өтеді, бірақ ауыр асқынуларға әкелуі мүмкін. Аурудың белгілерін және оны болдырмау тәсілдерін білу белсенділікті сақтауға әрі түрлі қиындықтардан қашуға мүмкіндік береді. Ендеше, остеопороздың негізгі белгілері мен алдын алу шараларын қарастырайық.

Остеопороздың негізгі белгілері

Бұл сырқат баяу дамиды, сондықтан адамдар оның бар екенін жиі байқамайды. Көп жағдайда мәселе сүйек сынған кезде ғана анықталады. Дегенмен назар аударуға тұрарлық бірнеше белгі бар.

• бел аймағындағы тұрақты ауырсынулар, әсіресе күш түскеннен кейін күшейетін;
• бойдың қысқаруы, қысқа мерзім ішінде бірнеше сантиметрге төмендеуі;
• арқаның бүкірейуі немесе «жоталы» қалыптың пайда болуы;
• тырнақтардың тез сынуы мен шаштың түсуі;
• жеңіл жарақаттардан кейінгі жиі болатын сынықтар.

Бұл белгілердің барлығы остеопорозды бірден білдірмесе де, бірнешеуі қатар байқалса, дәрігерге қаралу қажет.

Ерекше назар аударуды қажет ететін қосымша белгілер

Кейде ауру жасырын өтеді. Төмендегі көріністер сүйек тінінің әлсірегенін аңғартуы мүмкін.

1. Таңертеңгі қозғалыстың қиындауы. Көпшілік оны шаршаумен байланыстырады, алайда буындардағы тұрақты ауырлық минерал алмасуының бұзылғанын білдіреді.
2. Аяқтағы тырысулар. Әдетте түнде немесе ұзақ демалыстан кейін байқалады. Бұл кальций мен магний тапшылығын көрсетеді, ал оны елемеу сүйектердің әлсіреуін жеделдетеді.
3. Сынықтардың баяу бітуі. Тіпті ұсақ жарақат ұзақ уақыт жазылса, бұл сүйек тіндерінің тығыздығы төмендегенін білдіруі ықтимал. Мұндай жағдай көбіне менопауза кезеңіндегі әйелдерде кездеседі.
4. Әлсіздік пен тез шаршау. Минералдардың жетіспеушілігі энергия өндірілуін азайтады, нәтижесінде ағзаның жалпы жағдайына да кері әсер етеді.

Бұл белгілер остеопорозды ауыр асқынуларға дейін анықтауға мүмкіндік береді.

Қауіп факторлары

Кейбір адамдарда остеопороз даму ықтималдығы жоғары. Мұндай факторларға мыналар жатады:

• қозғалыстың аздығы;
• тамақтануда кальций мен D дәруменінің жеткіліксіздігі;
• зиянды әдеттер, соның ішінде темекі шегу мен алкогольді шамадан тыс қолдану;
• гормондық бұзылыстар және эндокриндік аурулар;
• тұқым қуалайтын бейімділік.

Бұл факторларды білу арқылы әркім өз жағдайын бағалап, алдын алу шараларын дер кезінде қолдана алады.

Остеопороздың алдын алу шаралары

Денсаулыққа уақытында көңіл бөлу аурудың алдын алуға және асқынуларды болдырмауға көмектеседі. Негізгі алдын алу тәсілдері кешенді әрекеттерден тұрады.

1. Дұрыс тамақтану. Күнделікті ас мәзірінде кальцийге, фосфорға және D дәруменіне бай тағамдар болуы тиіс. Мұндай өнімдерге сүт өнімдері, балық, жаңғақтар және көкөністер жатады. Мысалы, сүзбе мен брокколиді тұрақты тұтыну сүйекті күшейтіп, сыну қаупін азайтады.
2. Физикалық белсенділік. Орташа деңгейдегі жаттығулар сүйек тығыздығын арттырып, зат алмасуды жақсартады. Жүру, жүзу және йога ең тиімді жаттығулардың қатарына кіреді. Олар бұлшықеттерді нығайтып, буындарға түсетін жүктемені азайтады.
3. Зиянды әдеттерден бас тарту. Темекі мен алкоголь кальцийдің сіңуін бұзып, сүйек құрылымын әлсіретеді. Оларды тастаған жағдайда дерттің даму қаупі айтарлықтай төмендейді.
4. Гормондық тепе-теңдікті бақылау. Әйелдерге менопауза кезінде эстроген деңгейін, ерлерге қырық жастан кейін тестостерон мөлшерін тексерген жөн. Қажет болғанда дәрігер гормондық терапия тағайындай алады.
5. Уақытылы тексерілу. Денситометрия сүйек тығыздығын анықтап, бастапқы кезеңдегі өзгерістерді табуға көмектеседі. Ерте диагностика ауыр салдардан сақтайды.

Алдын алу шараларын кешенді түрде қолдану сүйектердің мықтылығын сақтауға мүмкіндік береді.

Дәрумендер мен минералдардың маңызы

Минералдық тепе-теңдікке ерекше көңіл бөлу қажет. Кальций тапшылығы көбіне D дәруменінің жетіспеушілігімен қатар жүреді, себебі ол кальцийдің сіңуін қамтамасыз етеді. Сондай-ақ магний мен мырыш сүйектің беріктігін арттыруда маңызды рөл атқарады. Бұл элементтерге бай тағамдарды тұтыну немесе арнайы қоспаларды қабылдау сүйек денсаулығын сақтауға көмектеседі.

Остеопороз – емдегеннен гөрі алдын алған әлдеқайда оңай дерт. Сүйек саулығына ертерек көңіл бөлу қимыл-қозғалысты, белсенділікті және сенімділікті қартайған шақта да сақтап қалуға мүмкіндік береді. Дұрыс тамақтану, тұрақты дене белсенділігі және жүйелі тексерулер ұзақ әрі сапалы өмірдің сенімді негізі бола алады.