Леонардо да Винчи өз заманының алдында қалай болды

Тарихта өзінің жаңашылдығымен замандастарынан әлдеқайда алға шыққан тұлғалар аз емес. Бірақ солардың ішінде Леонардо да Винчи ерекше орын алады. Оның ойлау жүйесі мен жаңалықтары әлі күнге дейін ғалымдар мен өнер иелерін таңғалдырып, шабыт береді. Қазіргі заман ғылымы мен техникасында қолданылып жүрген көптеген идеялар сол кезеңде тек қағазда қалса да, бүгінгі өмірдің ажырамас бөлігіне айналды. Бұл мақалада Леонардо да Винчи неліктен өз заманынан озық болғанын және оның жаңашыл ойлары қандай салаларға әсер еткенін талдаймыз.

Бірегей ойлау жүйесі мен ғылымға көзқарасы

Леонардо да Винчи – ұдайы ізденіс пен тәжірибеге ұмтылған әмбебап ғалым. Оған бір ғана сала қызық болмаған, өмірдің барлық қырларын зерттеуге талпынды.

• да Винчи табиғат құбылыстарын бақылап, су, ауа мен жарықтың қозғалыс заңдылықтарын түсінуге тырысты;
• ғалым адам денесінің құрылымы мен бұлшықеттердің жұмысын дәл сипаттаған, оның анатомиялық суреттері сол дәуір медицинасы үшін нағыз жаңалық болды;
• жазбаларында ағзаның, мүшелердің құрылымы мен қозғалысына қатысты нақты бақылаулар көп кездеседі;
• инженерлікке қызығушылығы оны бұрын-соңды болмаған машиналар мен тетіктер ойлап табуға жетеледі;
• әрбір құбылысты түпкілікті зерттеп, оны бірнеше рет тексеріп барып қана қорытынды шығаратын.

Осындай көзқарас болашақтағы биология, физика және медицинадағы жаңалықтардың іргетасын қалады.

Өнертабыстары мен инженерлік жобалары

Леонардо да Винчи еңбектерінде сәулет, техника, әскери іс, өнеркәсіп салалары кеңінен қамтылды. Оның жобалары мен сызбалары өз заманының әлдеқайда алдында болған, көбінің жүзеге асуы үшін бірнеше ғасыр қажет болды.

1. Леонардо ұшатын аппараттардың алғашқы үлгілерін жасап, болашақтағы ұшақ пен тікұшақтың құрылымын алдын ала болжады. Оның сызбаларында аэродинамиканың негіздері көрініс тапқан, дегенмен ол кезеңдегі технологиялық мүмкіндіктер бұл идеяларды жүзеге асыруға жеткіліксіз еді.
2. Оның жазбаларында парашюттің жұмыс істеу принциптері нақты сипатталған. Кейіннен бұл құрылғы авиация мен құтқару саласының ажырамас бөлігіне айналды, құрылымының қарапайымдылығы мен тиімділігі бүгінгі мамандарды да таңғалдырады.
3. Да Винчи суасты аппараттары мен сүңгуір костюмдерінің алғашқы нұсқаларын ұсынды. Бұл оның адам баласына беймәлім кеңістіктерді игеруге қызығушылығын көрсетеді.
4. Оның көпір жобалары ерекше беріктік пен тез жиналуға ыңғайлы болуымен ерекшеленген. Бүгінгі инженерлер көп жағдайда Леонардо ұсынған қағидаттарға сүйенеді.
5. Ол еңбек процесін автоматтандыруға арналған тетіктер, су айдайтын құрылғылар мен мата тоқитын машиналардың алғашқы нобайларын әзірледі.

Бұл өнертабыстардың барлығы өз дәуірінен озық шыққан және болашақ технологияларға жол ашқан бірегей туындылар еді.

Өнер мен ғылымды ұштастыру

Леонардо үшін сурет және мүсін өнері өзін таныту тәсілі ғана емес, табиғатты тереңірек танудың жолы болды. Оның картиналары мен эскиздерінде ғылыми зерттеу мен шығармашылық ұштасқан.

• ол алғаш болып суретте перспектива, жарық пен көлеңке заңдылықтарын қолданып, бейнеге шынайылық пен көлем берді;
• суреттерде өсімдіктер мен жануарлардың құрылымы терең зерттеліп, табиғи дәлдікке қол жеткізілді;
• да Винчи жаңа бояулар мен материалдар қолданып, көркемдік тәсілдерді жетілдірді;
• әлемге әйгілі «Мона Лиза» портреті күрделі композициясы мен жұмбақ мінезімен әлі күнге дейін зерттеушілер назарында;
• әрбір шығармасы – сансыз бақылау мен тәжірибенің, талдаудың нәтижесі.

Мұндай тәсіл өнерге ғана емес, жалпы ғылымның дамуына да зор ықпал етті.

Болашақ ұрпаққа қалдырған мұрасы

Леонардо да Винчи бізге мол жазба, сызба, ғылыми еңбек қалдырды. Оның идеялары көптеген ғасырдан кейін ғана жүзеге асса да, ғылым мен өнерді жаңа деңгейге көтерді.

• қазіргі ғалымдар оның еңбектерінен жаңа деректер тауып, зерттеуді жалғастыруда;
• оның жобалары мен жаңалықтары әлем бойынша инженерлерге, сәулетшілерге, суретшілерге шабыт сыйлайды;
• да Винчи әдісі – ақиқатты іздеуге деген құштарлық пен талдауға негізделген үлгі;
• оның еңбектері жаңашылдық пен шығармашылық ойлау дәуірге тәуелді емес екенін дәлелдейді;
• ғылым мен өнердің өзара байланысы арқылы ғана қоғам ілгерілей алатынын Леонардо айқын көрсетті.

Леонардо да Винчи – жан-жақты ізденістің, шексіз қиял мен батылдықтың үлгісі. Оның ашқан жаңалықтары мен идеялары бүгінгі таңда да өзектілігін жоғалтқан жоқ, болашаққа деген сенім мен ізденіске жол ашады. Нағыз данышпанның таланты ешқашан уақытпен шектелмейтінін оның ғұмыры мен мұрасы анық дәлелдейді.