Жидек жиналғаннан кейін құлпынайға қалай күтім жасау керек

Құлпынай — бақшашылардың ең сүйікті және кең таралған жидектерінің бірі. Ол мол өніммен қуантады, бірақ бұл — тек маусым бойы дұрыс күтім жасалған жағдайда ғана мүмкін болады. Көптеген адамдар өсімдікке тек өнім пісіп-жетілгенге дейін көңіл бөледі де, өнім жиналғаннан кейінгі маңызды кезеңді елеусіз қалдырады. Дәл осы уақыт — бұталардың саулығына, қыстан аман шығуына және келесі жылғы өнім мөлшеріне тікелей әсер етеді. Құлпынай отырғызылған алаңның тозбауы және жыл сайын жақсы нәтиже беруі үшін өнімнен кейінгі күтімді уақтылы жүргізу қажет.

Қалдықтарды тазалау және кесу

Өнім беру тоқтағаннан кейін құлпынай бұталары шаршаған, тозған күйге енеді. Жапырақтар солып, кейбір бөліктері құрғап кетеді. Мұндай жағдайда санитарлық кесу аса маңызды — бұл өсімдік ауруларының алдын алудың ең тиімді тәсілі.

• сарғайған, құрғаған немесе зақымдалған жапырақтарды алып тастаңыз;
• егер көбейту мақсат емес болса, ескі гүл сағақтары мен мұртшаларын кесіп тастаңыз;
• кесілген өсімдік қалдықтарын міндетті түрде жағып жіберіңіз.

Кесуді күн бұлтты кезде немесе кешке қарай жүргізу керек — бұл жаңа жарақаттардың күйіп кетуін болдырмайды. 5–7 күннен кейін бұталардың жағдайын қайта қарап, қажет болса қосымша тазалау жасаған жөн.

Тыңайтқыш енгізу және топырақты қалпына келтіру

Жидек берген соң құлпынай бұталары әлсірейді. Олардың бойындағы қоректік заттар сарқылады. Егер осы сәтте қолдау көрсетілмесе, келесі жылы өнім азаяды.

Құлпынайдың күшін қалпына келтіру үшін мынадай шараларды қолданған жөн:

1. Фосфор мен калийге бай кешенді минералды тыңайтқыштар енгізіңіз. Бұл тамыр жүйесін нығайтып, ауруларға төзімділігін арттырады.
2. Органикалық тыңайтқыштар қолданыңыз. Бұған шіріген көң, компост немесе шөп тұнбасы жатады. Олар топырақтың құрылымын жақсартып, пайдалы микроағзалармен байытады.
3. Топырақтың қышқылдығын бақылаңыз. Егер ол жоғары болса, күл немесе доломит ұнтағын қосуға болады. Бұл топырақ реакциясын тұрақтандырып, қоректік заттардың сіңуін арттырады.

Тыңайтудан кейін топырақты мульчалап жіберіңіз. Бұл ылғалды сақтап, арамшөптердің өсуін тежейді әрі топырақтың қатты қызып кетуінің алдын алады.

Суару және қопсыту

Жидек жиналғанымен, бұталар әлі де ылғалға мұқтаж. Жаңа жапырақтардың өсуі мен келесі маусымдағы гүл бүршіктерінің қалыптасуы үшін су маңызды.

• топырақтың беткі қабаты кебе бастаған сәтте суару жүргізіңіз;
• шамадан тыс ылғалдан сақ болыңыз — ол тамырдың шіруіне әкелуі мүмкін;
• әр суарудан кейін топырақты қопсытыңыз — бұл оттектің тамырға жетуін жеңілдетеді.

Әсіресе, құрғақ кезеңдерде суару жүйелі болуы тиіс. Бұл өсімдіктердің күш жинауына жақсы әсер етеді.

Мұртшаларды алып тастау және бұталарды сирету

Құлпынай мұртшалары — өсімдіктің көбею құралы. Егер жаңа көшет алуды көздемесеңіз, оларды алып тастаған жөн. Себебі мұртшалар негізгі бұтадан көп күш алады.

• мұртшаларды мүмкіндігінше тамырға жақын жерден кесіңіз, бірақ өсу нүктесіне тимеңіз;
• егер көбейту жоспарланса, ең мықты 1–2 мұртшаны қалдырыңыз;
• бұталар тым тығыз өскен жағдайда оларды сирету керек — бұл желдетуді жақсартады және саңырауқұлақ ауруларының алдын алады.

Бұталарды сирету күн сәулесінің әр өсімдікке біркелкі түсуін қамтамасыз етеді. Бұл, өз кезегінде, иммунитеттің артуына ықпал етеді.

Зиянкестер мен аурулардан қорғау

Жаз мезгілінде құлпынай зиянкестер мен саңырауқұлақтарға жиі ұшырайды. Сондықтан өнім жиналған соң қорғаныс шараларын қабылдау керек.

1. Пайдалануға рұқсат етілген инсектицидтер немесе биологиялық препараттарды қолданыңыз. Мысалы, Trichoderma саңырауқұлағы негізіндегі өнімдер тиімді әсер етеді.
2. Сұр шірік пен ұнтақты зеңнің алдын алу үшін фунгицидпен бүрку жасаңыз.
3. Бұта түбіне ағаш күлін себіңіз. Ол табиғи антисептик ретінде әрекет етеді және қосымша тыңайтқыш қызметін атқарады.

Барлық өңдеулерді жауын-шашынсыз, тыныш ауа райында жасаған жөн. Бұл химиялық заттардың тиімділігін арттырады.

Мульчалау және күзгі дайындық

Қысқы кезеңге дайындықты неғұрлым ерте бастасаңыз, соғұрлым өсімдіктердің аман қалу мүмкіндігі артады. Мульча тамыр жүйесін қорғайды әрі топырақ температурасын бірқалыпты ұстап тұрады.

• мульча ретінде сабан, ағаш жаңқасы, шабылған шөп немесе қылқан жапырақты бұтақтар пайдаланылады;
• мульча қабаты біркелкі болуы және 5–7 см-ден аспауы керек;
• мульчаны бұта ортасына тым жақын төсемеңіз — бұл шіруге алып келуі мүмкін.

Солтүстік өңірлерде қосымша жабындар қажет: агроволокно, арнайы материал немесе шырша бұтақтары қысқы аяздан жақсы қорғайды.

Өнім жиналғаннан кейін құлпынайға дұрыс күтім жасау — келесі жылғы мол өнімнің кепілі. Уақтылы суару, тыңайтқыш енгізу, зиянкестерден қорғау және мульчалау секілді қарапайым әрекеттер үлкен нәтиже береді. Бұл кезеңді елемеу өсімдіктердің әлсіреуіне, алдағы маусымда өнім көлемінің төмендеуіне себеп болады. Егер қамқорлықты үздіксіз жалғастырып, әр маусымда қажетті шараларды орындасаңыз, құлпынай алқабы ұзақ жылдар бойы өз жемісін береді.