Таңқурайды қысқа қалай дайындау керек

Таңқурай – бау-бақшада өсірілетін ең сүйікті және пайдалы дақылдардың бірі. Хош иісті әрі дәмді жидектерімен қуантатын бұл өсімдік мол өнім беруі үшін оған тек жазда емес, күзде де дұрыс күтім қажет. Күзгі дайындық таңқурайдың аязды қалай өткеретініне және көктемде қаншалықты белсенді өсетініне тікелей әсер етеді. Егер күтім уақтылы жасалмаса, бұтақтар үсіп кетуі, тамырлар шіріп кетуі немесе аурулар таралуы мүмкін. Сондықтан таңқурайды қыстауға дайындау – мол әрі сапалы өнімнің кепілі.

Күзгі күтімнің негізгі мақсаттары

Таңқурайды қысқа дайындау жұмыстары өнім жиналғаннан кейін бірден басталады. Бұл кезеңде өсімдік тыныштық күйіне ауысады және суыққа төзімділігін арттыру үшін ерекше күтімді қажет етеді.

Күзгі күтімнің басты міндеттері мыналар:

• тамыр жүйесін күшейту және оны аяздан қорғау;
• ескі және ауру бұтақтарды алып тастау;
• зиянкестер мен саңырауқұлақ ауруларының алдын алу;
• келесі маусымға арналған жаңа бүршіктердің дұрыс қалыптасуын қамтамасыз ету.

Осы міндеттердің әрқайсысы жүйелі және мұқият орындалуы тиіс.

Бұтақтарды қию

Таңқурайды қысқа дайындаудың маңызды кезеңі – уақтылы кесу. Бұл бұтаны жасартып, аурулардың таралуын болдырмауға көмектеседі.

1. Өнім толық жиналған соң екі жылдық бұтақтарды түгел кесіп тастайды. Олар енді жеміс бермейді, бірақ тамырдан қоректік заттарды алып, жас өркендердің дамуын тежейді. Кесу жердің деңгейінен төмен, пеньксіз жасалады.
2. Қалған бұтақтар мұқият тексеріледі. Сынған, әлсіз немесе ауру өркендер де толығымен алынады. Бұл зиянкестердің қыстап қалуын болдырмайды.
3. Жас бұтақтардың ұшын шамамен төрттен бір бөлігіне дейін қысқартады. Мұндай тәсіл көктемде жанама өркендердің өсуін ынталандырып, өнімді арттырады.

Кесу жұмысы аяқталғаннан кейін барлық қалдықтарды жинап, аумақты таза ұстаған жөн.

Қоректендіру және суару

Күзде таңқурай минералды заттар мен ылғалға ерекше мұқтаж болады. Дұрыс қоректендіру өсімдікке күш жинап, қысқы кезеңге төтеп беруге көмектеседі.

1. Күзде фосфор мен калийге бай тыңайтқыштар енгізіледі. Бұл элементтер бұтақ ұлпасын қатайтып, суыққа төзімділігін арттырады. Азотты қоспаларды қолдануға болмайды, өйткені олар өсімді белсендіреді, ал бұл суық алдында қауіпті.
2. Егер күз құрғақ өтсе, ылғал қорын толтыру үшін мол суару қажет. Су топыраққа 40 сантиметр тереңдікке дейін сіңуі керек. Бұл тамырдың қыста кеуіп кетпеуін қамтамасыз етеді.
3. Суару аяқталған соң жер қопсытылып, үсті мульчаланады. Ол үшін шымтезек, үгінді немесе қарашірік қолданылады. Мульча ылғалды сақтап, тамырды тоңудан қорғайды.

Мұндай күтім арқылы бұталар аязды жеңіл өткеріп, көктемде тез оянады.

Ауру мен зиянкестерден қорғау

Күзде таңқурайды зиянкестер мен саңырауқұлақ ауруларынан қорғау өте маңызды. Егер алдын алу шаралары жасалмаса, көктемде өсімдік әлсіреп шығуы мүмкін.

• барлық кесінділер мен өсімдік қалдықтарын жинап, өртеу керек;
• бұтаның түбіндегі топырақты қопсытып, мыс купоросы немесе бордо ерітіндісімен өңдеу қажет;
• егер жазда зиянкестер байқалса, инсектицид немесе табиғи ерітінділермен өңдеу жүргізіледі;
• күлдің тұнбасы немесе пияз қабығының қайнатпасы сияқты халықтық тәсілдерді де қолдануға болады.

Мұндай профилактикалық өңдеу таңқурайдың иммунитетін күшейтіп, аурулардың алдын алады.

Бұтақтарды иіп, жабу

Суық аймақтарда таңқурайды жабусыз қалдыру қауіпті. Тіпті аязға төзімді сорттар да қатты жел мен температураның ауытқуына шыдамай қалуы мүмкін.

1. Бұтақтар әлі иілгіш кезінде, яғни қарашаның басында жерге қарай еңкейтіледі. Бұл жұмысты ерте аяқтау қажет, әйтпесе суықта бұтақтар сынуы мүмкін.
2. Өркендер топ-топ болып байланып, доға немесе металл сыммен бекітіледі. Бұтақтардың сынбауына ерекше мән беріледі.
3. Үстінен агроволокно, шырша бұтағы немесе құрғақ жапырақтармен жабылады. Мұндай материал жылуды ұстап, өсімдікті үсуден қорғайды.
4. Егер қыс қарлы болса, бұталарды қармен көміп қою жеткілікті – ол табиғи жылу сақтағыш қызметін атқарады.

Көктем келгенде жабынды біртіндеп алып тастайды, әйтпесе температура айырмашылығынан өркендер зақымдануы мүмкін.

Ремонтантты таңқурайға күтім

Екі рет жеміс беретін ремонтантты сорттарға күтім ерекше. Соңғы өнім жиналғаннан кейін барлық өркендер тамыр деңгейінде кесіледі. Көктемде жаңа бұтақтар өсіп, сол маусымның өзінде мол өнім береді.

Қыстың алдында жер бетін қалың қарашірік немесе сабан қабатымен мульчалау қажет. Суық аймақтарда қосымша түрде агроталшықпен жабу ұсынылады. Бұл тамырды тоңудан сақтап, бүршіктердің көктемде біркелкі өсуін қамтамасыз етеді.

Күзгі дайындық жұмыстары – таңқурай күтімінің ажырамас бөлігі. Уақтылы кесу, тыңайтқыш енгізу және дұрыс жабу арқылы өсімдік қысты аман өткізіп, келесі жылы мол өнім береді. Егер барлық ережелер сақталса, таңқурай бұталары ұзақ жылдар бойы иесін тәтті әрі хош иісті жидектерімен қуанта береді.