Ньютон қозғалыс заңдарын қалай тұжырымдады

Тарих сахнасында ғылым саласында тың ізденістер мен жаңалықтар адамзаттың дүниетанымын түбегейлі өзгертті. Осындай аңызға айналған тұлғалардың бірі – Исаак Ньютон. Ол табиғаттағы қозғалыстың негізгі заңдылықтарын жүйелеп, механика негізін қалаған ғалым ретінде танымал. Қозғалыс заңдарының тұжырымдалуы арқылы әлемнің жұмыс істеу тәртібі айқындалып, физика ғылымы жаңа сатыға көтерілді. Бұл жаңалықтардың шығу тарихы терең зерттеулер мен тәжірибелерге негізделген, олар ғылымдағы төңкеріс болып саналады.

Ғылым дамуының тарихи кезеңі және Ньютонның зерттеулері

XVII ғасыр – ғылымның қарқынды өркендеген дәуірі. Бұрынғы дәстүрлі түсініктер орнын бақылау мен нақты дәлелдерге негізделген жаңашылдықтарға берді. Ньютон Кембридж университетінде оқып жүргенде Галилей, Кеплер және Декарттың еңбектерін зерттеп, өз жаңалықтарын жасауға ынталанды.

• денелердің қозғалысы мен олардың күйінің өзгерісі туралы сұрақтар ойшылдардың назарында болды;
• күштердің әсері жайлы болжамдар болғанымен, жүйелі теория қалыптаспаған еді;
• Ньютон табиғаттағы барлық құбылыстарды түсіндіретін әмбебап заңдарды іздеді;
• Ұлы оба салдарынан оқшаулануы ғылыми ізденістеріне терең шоғырлануға мүмкіндік жасады;
• жинақталған білім мен бақылаулар оның динамиканың негізгі заңдарын тұжырымдауына жол ашты.

Осылайша, ғылым саласында жаңа кезең басталды.

Ньютон қозғалыс заңдарының мәні мен мазмұны

Исаак Ньютон қозғалыстың үш негізгі заңын айқындады. Олардың формулировкасы қарапайым болса да, әмбебап сипатқа ие.

1. Бірінші заң немесе инерция заңы дене сыртқы күштің әсерінсіз тыныштық күйінде немесе бірқалыпты түзу сызықты қозғалыста болады дейді. Бұл қозғалыстың өзгеруі сыртқы әсермен ғана жүзеге асатынын көрсетеді.
2. Екінші заң күш, масса және үдеудің арасындағы байланысты білдіреді: денеге әсер ететін күш оның массасына және үдеуіне тең. Бұл заң әртүрлі күштердің әсерінен дененің қозғалысын есептеуге мүмкіндік береді.
3. Үшінші заң әрбір әрекетке қарсы бағытталған және тең мөлшердегі реакцияның болатынын айтады. Бұл заң денелер арасындағы өзара әсерлерді түсіндіреді.

Бұл ережелер классикалық механиканың негізі болып, қазіргі күнге дейін қолданыста.

Жаңалықтардың практикалық маңызы мен ықпалы

Ньютонның қозғалыс заңдары технология мен ғылымның дамуына аса зор үлес қосты. Олар әртүрлі салада кеңінен пайдаланылады.

• олардың көмегімен планеталардың, ғарыш аппаратарының траекториясы есептеледі;
• заңдарға сүйене отырып, жұмыс істейтін механизмдер мен машиналар жасалды;
• инженерия, аэродинамика сияқты салалар дамыды;
• механика ашылуы өнеркәсіптік революция мен техникалық жетістіктерге жол ашты;
• бұл принциптер жаңа физикалық құбылыстарды зерттеуге негіз болды.

Осы заңдарсыз қазіргі технологияны елестету мүмкін емес.

Ньютонның жеке қасиеттері мен зерттеу әдісі

Ғалымның табысына оның дара мінезі мен ғылыми көзқарасы да әсер етті. Ньютон ұқыпты, жан-жақты және шығармашыл зерттеуші ретінде ерекшеленді.

1. Терең талдау қабілеті бақылаулар арасындағы заңдылықтарды ашуға мүмкіндік берді.
2. Табандылығы зерттеулердегі қиындықтарды жеңуге септігін тигізді.
3. Алдыңғы ғалымдардың еңбектерін мұқият зерделеп, жаңа идеялар жасауды үйренді.
4. Ұсақ-түйекке мән беру дәл әрі сенімді нәтижеге жеткізді.
5. Теорияны тәжірибемен ұштастыра білудегі шеберлігі ғылыми жаңалықтарын тұжырымдауда маңызды болды.

Осы қасиеттері оны ғылым тарихындағы ең көрнекті тұлғаға айналдырды.

Ньютонның қозғалыс заңдарын қалыптастыру тарихы таланты, еңбекқорлығы мен ғылыми әдістің үйлесімділігі туралы айтады. Оның идеялары табиғат заңдылықтарын түсінуге және механикалық әрекеттерді анықтауға жол ашты. Міне, сондықтан да ғасырлар өткен соң да оның заңдары өзекті болып, ғылым мен техника дамуының негізі болып қалуда. Қозғалыс заңдарын ұғыну – адам ой-санасының ең ірі жетістіктерінің бірі.