Гомер эпикалық поэзияның негізін қалай салды
Мазмұны
Эпикалық поэзия әлем әдебиетінде ерекше орын алады, ол мифология, ерлік және халықтың тарихи жадысын біріктіреді. Ежелгі заманнан адамдар маңызды оқиғалар мен батырлықтарын өлеңмен жеткізіп, ұрпақтан ұрпаққа жеткізуді мақсат еткен. Осындай ұлы шығармалардың ішінде Гомердің есімі эпостың негізін қалаушы ретінде айрықша танымалдыққа ие. Оның еңбектері әдеби дәстүрлердің қалыптасуына терең ықпал етіп, ерлік пен адамгершілік түсінігін байытты. Бұл мақалада жұмбақ жыршының эпос жанрын қалай бастағанын және оның мұрасы неге бүгінге дейін өзектілігін жоғалтпағанын талқылаймыз.
Гомер кім және оның маңызы неде
Гомердің нақты өмірбаяны жұмбақ пен пікірталастарға толы болса да, ол біздің дәуірімізге дейінгі VIII ғасырда өмір сүрген деп саналады. Аңызға қарағанда, ол соқыр жыршы болып, ұзынырақ әңгімелер мен поэмаларды жарыққа шығарған. Оның шығармашылығы ежелгі грек мәдениеті мен классикалық әдебиеттің негізін қалаған.
Гомердің маңыздылығы мынадай себептерге байланысты:
- мифологиялық оқиғаларды тарихи деректермен ұштастырып, біртұтас баяндау тәсілін жасауы;
- ерлердің батылдығы мен абыройын көрсететін тұлғаларды қалыптастыруы;
- тіл мен әдеби стильдің дамуына септігін тигізуі;
- кейінгі ақындар мен жазушыларға үлгі бола білуі.
«Илиада» мен «Одиссея» сияқты оның еңбектері әлі күнге дейін әлемнің әр түкпірінде оқылып, құрметке ие.
Гомер эпикасының ерекшеліктері
Гомердің поэмалары ауқымды әрі терең мазмұнға ие, онда дәуірдің маңызды оқиғалары баяндалады. Олар соғыстар, ерлік істер, құдайлар мен адамдардың тағдыры туралы әңгімелейді, шынайылық пен мифологияны үйлестіреді. Әсіресе, этика, батылдық пен сынақтар тақырыбына ерекше көңіл бөлінеді.
Еңбек сипаттамалары:
- гекзаметрдің қолданылуы — өлең ырғағының ерекше түрі, ол әуенділік пен ырғақты береді;
- қайталанатын формулалар мен эпитеттер, олар есте сақтауды және ауызша жеткізуді жеңілдетеді;
- кейіпкерлердің көптігі мен олардың ерекше тарихы мен мақсаттары;
- шайқас пен табиғат суреттерінің жанды көрінісі.
Бұл қасиеттер эпосты жан-жақты әрі мағыналы етеді.
Гомердің әдебиет пен мәдениетке әсері
Ақынның мұрасы еуропалық мәдениет пен әдебиеттің дамуына айтарлықтай ықпал етті. Оның шығармалары көптеген жазушылар, философтар мен суретшілерге шабыт берді. Бұл еңбектер батылдық, тағдыр және адам табиғаты туралы түсінікті қалыптастыруға көмектесті.
Негізгі ықпал бағыттары:
- Әлем әдебиетінің жанрлары мен стильдерінің қалыптасуы, классикаға айналған. Көптеген эпикалық әрі драмалық туындылар Гомердің сюжеттерінен шабыт алған.
- Адам мінезі мен әрекеттерін зерттеу арқылы философиялық және этикалық идеялардың дамуы.
- Ежелгі грек қоғамының идеалдары мен құндылықтарын бейнелейтін образдардың жасалуы, мәдени жадының сақталуына ықпал ету.
- Өнер саласында — кескіндеме, мүсін және музыкада — гомеровтық мотивтердің кеңінен қолданылуы.
- Әңгімелеудің стандарттарының қалыптасуы, олар әлі күнге дейін әдеби шығармашылықта қолданылады.
Осылайша, Гомер мәдениеттің негізгі тұлғаларының бірі болып табылады.
Гомердің әдебиет пен өнерге қосқан үлесі орасан, ол тек ұлы шығармалар жасап қана қоймай, эпикалық жанрдың негізін қалады. Оның поэмалары миф пен тарихты біріктіріп, батырлық пен әділдік идеалдарын қалыптастырды, кейінгі ұрпаққа әсер етті. Әңгімелеу өнерінің дамуы оның еңбегінен бастау алады және бүгінге дейін шабыт беріп келеді. Ақынның шығармашылығын зерттеу ежелгі өркениеттер мен адамның табиғатын түсінуге мүмкіндік береді. Осылайша Гомер мәңгілік әдеби данышпан және адамзаттың мәдени мұрасының символы болып қала береді.
