Абылай хан неге тәуелсіздік символы болып саналады

Әр халықтың тарихында ұрпақтар жадында мәңгі қалған тұлғалар бар. Қазақ үшін сондай қайраткердің бірі – Абылай хан. Оның билік құрған кезеңі ел үшін ең күрделі дәуірлердің бірі болды, себебі далаға сыртқы қауіп төнді, ал ішкі бірлікті сақтау міндеті күн тәртібінде тұрды. Дипломатиялық шеберлікті әскери қуатпен ұштастыра білген ол ел тарихында еркіндік жолындағы күрестің айнымас белгісіне айналды. Оның мұрасын түсіну тәуелсіздіктің қадірін және мықты биліктің халық тағдырындағы орнын айқындайды.

Тарихи жағдай

Абылай ханның дәуірі XVIII ғасырмен тұспа-тұс келді. Бұл кезеңде қазақ жеріне жоңғар шапқыншылығы төніп, көршілес державалардың қысымы күшейген болатын. Мұндай жағдайда үш жүзді біріктіріп, елді қорғау үшін мықты көсем қажет еді. Абылай хан әскери қарсылық ұйымдастырып қана қоймай, Ресеймен және Қытаймен дипломатиялық қатынас орнатты. Осы арқылы қазақ даласы ауыр кезеңде салыстырмалы түрде дербестігін сақтап қалды.

Әскери қолбасшылық

Абылай ханның әскери әрекеттері ұлттық қауіпсіздікті күшейтуде шешуші рөл атқарды. Оның стратегиясы қарсыластың күшін дұрыс бағалауға және оңтайлы шешімдер табуға негізделді.

1. Жоңғарларға қарсы сәтті жорықтар ұйымдастыру. Ол қолбасшы ретінде әскердің алдында жүріп, батылдығын дәлелдеді. Мұндай жеңістер халықтың өз күшіне сенімін арттырып, сыртқы қауіптің бетін қайтарды.
2. Үш жүздің біріккен жасақтарын құру. Бұл қадам халықты топтастырып, ортақ қорғаныс жүйесін қалыптастырды. Біріккен күштердің арқасында әр бағыттағы жауға қарсы тұру мүмкіндігі артты.
3. Әскери беделді нығайту. Жеңістердің арқасында Абылайдың есімі ерлік пен табандылықтың нышанына айналды. Ол дүниеден өткеннен кейін де шайқастар туралы аңыздар ұрпақ санасында сақталып, ұлттық сана-сезімді күшейтті.

Әскери табыстар оның саяси билігін нығайтып, халық алдында беделін арттырды.

Дипломатиялық шеберлік

Әскери күшпен қатар саясатта да даналық қажет еді. Абылай хан аймақтағы алпауыт мемлекеттермен тиімді қарым-қатынас орната алды.

• Ресеймен байланыс орнатып, билігін империя тарапынан мойындатты;
• Қытаймен қарым-қатынас дамытып, саяси әрі экономикалық пайдаға қол жеткізді;
• екі держава арасындағы тепе-теңдікті сақтап, дербестікті қорғады;
• дипломатиялық миссияларды пайдаланып, халықаралық беделін күшейтті.

Бұл қадамдар оның тек қарумен емес, келіссөз арқылы да ел мүддесін қорғай алғанын дәлелдейді.

Ұлттық бірліктің бейнесі

Абылай ханның тұлғасы тек әскери немесе дипломатиялық жетістіктерімен ғана бағаланбайды. Ол қазақ халқының тәуелсіздікке деген ұмтылысының, ұлттық болмысын сақтау ниетінің нышаны болды.

1. Үш жүзді бір орталыққа бағындыру. Бұл ел ішіндегі татулықты нығайтып, қоғамның тұрақтылығын қамтамасыз етті.
2. Дәстүр мен салтты қолдау. Хан рулық байланыстарды күшейтіп, мәдени құндылықтарға құрмет танытты. Осы арқылы халық өзін ортақ тарихтың бір бөлігі ретінде сезінді.
3. Күшті көсем бейнесін қалыптастыру. Оның есімі еркіндік пен тәуелсіздіктің белгісіне айналып, қиын шақта халық рухын көтерді. Жырлар мен аңыздарда Абылай бейнесі қорғаушы әрі біріктіруші ретінде сақталды.

Осы себепті оның тұлғасы ұлттық сананың өзегіне айналды.

Абылай хан тәуелсіздіктің символы саналуы тегін емес. Ол халықты біріктіріп, жерді қорғап, дербес жолды сақтап қалуға мүмкіндік берді. Әскери жеңістері, саяси парасаты және ұлттық бірлікті нығайтудағы рөлі оны ұлы қайраткер дәрежесіне көтерді. Бүгінгі ұрпақ үшін оның мұрасы – азаттықты бағалаудың, елдіктің қадірін түсінудің айқын үлгісі. Абылай хан бейнесі халықтың еркіндікке деген ерік-жігерін еске салып, болашаққа сеніммен қарауға жол ашады.