Абдусалам Абдрахманов қазақ заң ғылымында несімен танымал

Қазақ құқықтық жүйесінің дамуы күрделі әрі терең тарихи кезеңдерден өтті. Дәстүрлі адат заңдарынан бастап заманауи конституциялық құрылымға дейінгі жолда елдегі құқық саласының қалыптасуына үлес қосқан тұлғалар аз емес. Солардың ішінде ерекше орынға ие болған және құқықтық мемлекет қағидаттарын орнықтыру жолында аянбай еңбек еткен азаматтардың бірі — Абдусалам Абдрахманов. Ол тек заңгер ретінде ғана емес, сонымен қатар құқық саласының реформаторы, теоретигі және тәлімгері ретінде де кең танымал. Оның бастамалары құқықтық мәдениетті арттырып, әділ сот жүйесінің дамуына серпін берді.

Қазақ сот жүйесінің қалыптасуына қосқан үлесі

Абдрахмановтың есімі сот төрелігі саласындағы жаңашыл қадамдарымен кеңінен белгілі. Ол көптеген жылдар бойы сот жүйесінде жұмыс істей жүріп, реформалар жүргізіп, оң нәтижелерге қол жеткізді.

• сот тәуелсіздігін нығайту жолында табанды жұмыс істеді;
• сот шешімдерінің сапасын бағалау тетіктерін енгізуге бастамашы болды;
• сот процестерінің ашықтығын арттыру арқылы халықтың сенімін нығайтуды көздеді;
• баламалы дауларды шешу әдістерін (медиация, т.б.) дамытуға ықпал етті;
• судьяларға халықаралық құқық пен адам құқықтары бойынша міндетті оқыту курстарын енгізуді қолдады.

Осы қадамдар сот жүйесінің тиімділігін арттырып қана қоймай, Қазақстандағы құқықтық тұрақтылықты қамтамасыз етті.

Құқықтық ғылым мен білімге қосқан үлесі

Құқық саласында практикалық жұмыстан бөлек, Абдрахманов ғылыми-зерттеу және оқытушылық қызметпен де айналысты. Оның идеялары мен еңбектері елдегі құқықтық білім жүйесін жаңа деңгейге көтерді.

1. Құқық жүйесін реформалау бойынша тұжырымдамалық ұсыныстар әзірледі. Ол ұлттық заңнаманы халықаралық стандарттармен үйлестірудің маңызын ерекше атап өтті. Бұл Қазақстанның құқықтық кеңістігін жаһандық үрдістерге жақындатуға мүмкіндік берді.
2. Заңгер кадрларын даярлаудың жаңа моделін ұсынды. Теория мен тәжірибені ұштастыратын көпдеңгейлі білім беру жүйесі оның бастамасымен енгізілді. Бұл жаңа буын заңгерлерінің сапалы білім алуына жол ашты.
3. Ол ондаған ғылыми мақала мен монографияның авторы. Сот жүйесі, адам құқықтары және мемлекет теориясы бойынша жазған еңбектері академиялық ортада жоғары бағаланды. Оның теориялық көзқарастары заңнамалық актілер мен оқу бағдарламаларын әзірлеуде кеңінен қолданылды.

Нормативтік-құқықтық актілерді әзірлеуге қатысуы

Абдусалам Абдрахманов құқық шығармашылығына белсене араласқан заңгерлердің қатарында. Ол қолданыстағы заңнаманы талдаумен қатар, оны жетілдіруге бағытталған нақты ұсыныстар енгізді.

• сот жүйесіне, судья мәртебесіне және сот әкімшілігіне қатысты заң жобаларын әзірлеуге қатысқан;
• қылмыстық іс жүргізу және азаматтық заңнаманы реформалау жөніндегі жұмыс топтарының мүшесі болған;
• азаматтардың сотқа қолжетімділігін жеңілдетуге бағытталған ұсыныстар жасаған;
• кассациялық сатыдағы істерді қарау тәртібін қайта қарауды қолдаған;
• Конституциялық Кеңестің өкілеттігін кеңейту мен мәртебесін арттыруды көтерген.

Оның құқық шығарушылықтағы бастамалары еліміздің заң жүйесін заман талабына сай бейімдеуге үлкен үлес қосты.

Қоғамдық мойындау мен ықпал

Абдусалам Абдрахманов тек кәсіби ортада ғана емес, жалпы жұртшылық арасында да зор беделге ие болды. Оның пікіріне заңгерлер ғана емес, қоғам өкілдері де құлақ түрді.

1. Құқық саласындағы еңбегі үшін мемлекеттік марапаттармен марапатталған. Бұл оның еңбегінің ресми деңгейде танылғанын көрсетеді.
2. Заңнамалық стратегияларды әзірлеуде оның пікірі шешуші рөл атқарды. Ол консультант ретінде құқықтық реформаларға жиі тартылып отырды.
3. Қоғамдық құқықтық сана қалыптастыруға үлес қосты. БАҚ-тағы сұхбаттары мен ашық дәрістері арқылы қарапайым халықтың құқықтық сауаттылығын арттыруға күш салды.

Абдусалам Абдрахмановтың есімі – Қазақстандағы заң үстемдігін орнату жолында қажырлы еңбек еткен тұлғаның символы. Оның ғылыми, кәсіби және қоғамдық қызметі келешек заңгерлерге бағыт-бағдар боларлықтай. Оның тәжірибесі мен идеялары қазіргі заманғы құқық жүйесін жетілдіруге және әділдік қағидаттарын нығайтуға негіз бола алады.