Пальмалар туралы 24 қызықты дерек

Пальмалар тропикалық жылу мен жағажай демалысының символы ретінде кең танымал. Алайда бұл өсімдіктердің табиғаты мен қасиеттері жайлы көбі біле бермейді. Пальма тұқымдасына жататын түрлер экожүйеде маңызды рөл атқарып қана қоймай, ауыл шаруашылығында, сәулет пен қолөнерде де кеңінен пайдаланылады. Олар ежелгі заманнан бері адам өмірімен тығыз байланысты болып келеді. Кейбірі 100 жылдан астам өмір сүрсе, енді бірі сусыз жерлерге де бейімделе алады. Төменде осы таңғажайып өсімдіктер туралы 24 ерекше дерек берілген.

1. Пальмалар Жер шарындағы ең көне өсімдіктердің бірі саналады. Ғалымдар олардың жасы 80 миллион жылдан асады деп есептейді.
2. Сырттай ағашқа ұқсас болғанымен, пальмалар ботаникалық тұрғыдан ағаш емес. Олар дара жарнақты өсімдіктерге жатады және діңінде жылдық шеңбер болмайды.
3. Пальмалар тұқымдасы ғылыми тілде «арека тұқымдасы» деп аталады. Бұл тұқымдасқа әлем бойынша таралған 2600-ден астам түр кіреді.
4. Әлемдегі ең биік пальма 60 метрге дейін өседі. Бұл Анд тауларында өсетін балауыз пальмасы, әрі ол Колумбияның ұлттық ағашы саналады.
5. Кейбір түрлерінің діңі болмайды. Мұндай пальмалар бұта пішіндес және орман асты қабатында өседі.
6. Пальмалардың жапырағы 25 метрге дейін созылуы мүмкін. Кейбірі желпуіш тәрізді, ал басқалары кокос пальмасындағыдай қауырсын тәріздес болады.
7. Барлық пальма түрлері ыстық климатты қажет етпейді. Мысалы, трахикарпус сияқты кейбір түрлері -15°C суыққа төтеп бере алады.
8. Кейбір пальмалар шөлді жерлерде де өседі. Финик пальмасы құрғақшылық пен тұзды топыраққа төзімділігімен ерекшеленеді.
9. Кокос пальмасы орта есеппен 60 жыл жеміс береді. Осы уақыт ішінде ол 10 мыңнан астам кокос бере алады.
10. Кокос жемісі жаңғаққа жатпайды. Ботаникалық тұрғыдан ол сүйекті жеміске жатады, шабдалы мен алхоры сияқты.
11. Финик пальмасы адамзат тарихында 5000 жылдан бері өсіріліп келеді. Ол ежелгі Египет пен Месопотамияда құнарлылықтың белгісі болған.
12. Пальмалар тек желмен тозаңданбайды. Кейбір түрлерін тозаңдандыруда жәндіктер мен тіпті жарқанаттар маңызды рөл атқарады.
13. Олардың арасында бір үйлі және екі үйлі түрлер кездеседі. Яғни гүлдері бір ағашта да, бөлек ағаштарда да бола алады.
14. Кейбір елдерде пальма ағашы құрылыс материалы ретінде қолданылады. Оның діңінен тіреу, шатыр арқалығы және қабырға жасалады.
15. Пальма жапырағы тоқымаға таптырмас материал. Одан себет, төсеніш, шатыр жабыны және қайық жасауға болады.
16. Кейбір пальмалардың өзегі тағам ретінде тұтынылады. Бұл «пальма жүрегі» деп аталып, салат пен ұлттық тағамдарға қосылады.
17. Бірқатар түрлердің шырыны ашытылып, пальма шарабы дайындалады. Бұл сусын Африка мен Азия елдерінде кең таралған.
18. Майлы пальманың жемісінен алынатын май тамақ өнеркәсібінде және косметикада қолданылады. Ол печенье мен сабын құрамында жиі кездеседі.
19. Пальма тек кокос пен финик жемісін ғана бермейді. Кейбір түрлерінің жемісі жүзімге, жаңғаққа немесе жидекке ұқсас.
20. Тропиктік аймақтарда пальмалар экожүйенің маңызды бөлігі. Олар көлеңке, қорек және мекен ретінде көптеген жануарға қажетті орта жасайды.
21. Пальма түрлі мәдениеттерде символдық мәнге ие. Христиан дінінде жеңістің, ал исламда жұмақ пен молшылықтың белгісі ретінде көрінеді.
22. Кейбір пальмалар 100 жылдан артық өмір сүреді. Олар баяу өседі, бірақ жасы ұлғайған сайын көркі арта түседі.
23. Үй жағдайында өсетін пальма түрлері де бар. Мысалы, ховея мен хамедорея интерьерге сән беріп, ерекше күтімді қажет етпейді.
24. Пальманың пішіні сәулет пен дизайнда шабыт көзіне айналған. Оның формасы көпір, шатыр және қалалық логотип жасау кезінде қолданылады.

Пальма ағаштары тек экзотикалық табиғат көрінісінің бір бөлігі ғана емес. Олар адамзат тарихында, мәдениетінде және күнделікті өмірінде ерекше орын алады. Түрлерінің әртүрлілігі мен бейімделу қабілеті олардың ғажайып өсімдіктер екенін дәлелдейді. Табиғаттағы орнын түсіну арқылы біз оларға деген көзқарасымызды тереңдете аламыз. Пальма — бұл тек сән емес, сонымен бірге биологиялық және мәдени байлықтың көрінісі.