Жеке өсу үшін кері байланысты қалай пайдалануға болады

Қазіргі адам табысқа жету үшін үнемі өзгеріп, бейімделуді үйренуі қажет. Кәсіби жетістік те, қарым-қатынас та, ішкі үйлесім де – барлығы адамның сын-ескертпені қабылдай білуіне байланысты. Кері байланыс – жай ғана сын немесе мақтау емес, өзіңді сырт көзбен көруге және жетілдіруге мүмкіндік беретін құрал. Оны дұрыс қолдана білген адам кез келген пікірді жеке дамудың қуатты тетігіне айналдыра алады.

Кері байланыстың маңызы неде

Адам өзін қалай қабылдайтынын біледі, бірақ бұл көзқарас әрдайым объективті бола бермейді. Көп жағдайда адам өз қателігін байқамай, әлсіз тұстарын елемейді немесе керісінше, өз қабілетін төмен бағалайды. Ал айналадағы адамдардың пікірі шын бейнені көруге көмектеседі.

Кері байланыс бірнеше маңызды қызмет атқарады:

• күшті және әлсіз тұстарды түсінуге көмектеседі;
• мінез-құлық пен әдеттерді түзетуге мүмкіндік береді;
• кәсіби және жеке даму бағыттарын кеңейтеді;
• оң пікір арқылы сенімділікті арттырады және мотивация береді;
• сынға сабырмен қарауды және оны конструктивті қабылдауды үйретеді.

Осылайша, дұрыс қабылданған пікір адамды ішкі өзгерістерге итермелеп, өзін-өзі жетілдірудің бастауы бола алады.

Кері байланысты дұрыс қабылдау

Көптеген адамдар сыннан қорқады, себебі оны өзін-өзі бағалауға қауіп төндіретін фактор ретінде көреді. Бірақ сын-ескертпені жеке тұлғаға шабуыл емес, дамуға мүмкіндік ретінде қабылдау көзқарасын қалыптастыруға болады.

1. Қорғануға тырыспай, тыңдай біліңіз. Біреу пікір білдірсе, оны бөлмей, соңына дейін тыңдау маңызды. Сөз жағымсыз естілсе де, мазмұнын түсінуге тырысыңыз. Көп жағдайда эмоцияға берілсек, ең құнды ойды естімей қаламыз.
2. Фактілер мен эмоцияны ажыратыңыз. Кей пікірлер сезімге толы болуы мүмкін, бірақ бастысы – айтылғанның мазмұнын ұғу. Мысалы, басшының қатқыл тондары жағымсыз әсер қалдыруы мүмкін, алайда оның нақты қателікке назар аударғанын түсіну қажет.
3. Нақтылау сұрақтарын қойыңыз. Бұл айтылған ойды анық түсінуге және әңгімелесушінің сіздің даму ниетіңізді сезуіне көмектеседі. Мысалы: «Сіздің ойыңызша, мұны қалай жақсартуға болады?» деген сұрақ әңгімені ашық диалогқа айналдырады.
4. Пікір білдірген адамға алғыс айтыңыз. Мазмұны қандай болса да, назар аударғаны үшін ризашылық білдіру – өз-өзіңізді ұстай білудің және кемелдіктің белгісі.

Кері байланысты сабырмен қабылдау тек қателікті түзетуге емес, адамдар арасындағы сенімді нығайтуға да ықпал етеді.

Кері байланысты дамуға пайдалану

Пікірді есту – алғашқы қадам ғана. Ең бастысы – сол ақпаратты тәжірибеде қолдана білу. Әрекетсіз алынған кеңес нәтиже бермейді.

1. Айтылған ойды талдаңыз. Әңгімеден кейін асықпай ой елегінен өткізіңіз. Естіген пікірді жазып алып, жиі қайталанатын тұстарды белгілеңіз. Егер бірнеше адам бір мәселені атап өтсе, бұл сіз назар аударуыңыз керек бағыт екенін көрсетеді.
2. Өзгеріс жоспарын құрыңыз. Әлсіз тұстарды анықтаған соң, нақты әрекеттер жоспарын жасаңыз. Мысалы, егер әріптестеріңіз сіздің кешігетініңізді айтса, күн тәртібін қайта қарап, уақытты басқару құралдарын қолданыңыз.
3. Нәтижені тексеріңіз. Біраз уақыттан кейін сол пікір білдірген адамдардан қайта сұрап көріңіз: «Өзгерістер байқала ма?» Бұл өз дамуыңызға жауапкершілікпен қарайтыныңызды көрсетеді.
4. Оң пікірді мотивацияға айналдырыңыз. Мақтау сөздер – жай ғана жылы лебіз емес, дұрыс бағытта келе жатқаныңыздың дәлелі. Мұндай қолдау алға ұмтылуға жігер береді.

Кері байланысты талдап, іс жүзінде қолдану адамның кәсіби және тұлғалық тұрғыда өсуіне зор мүмкіндік ашады.

Кері байланысты сұрау және беру мәдениеті

Кері байланыс алу ғана емес, оны дұрыс сұрай білу де маңызды. Бұл өз дамуыңызға ашық екеніңізді көрсетеді және айналаңызбен сенімді қарым-қатынас орнатады.

Тиімді сұхбат орнатуға көмектесетін ұсыныстар:

• сенетін және тәжірибесіне құрметпен қарайтын адамдардан пікір сұраңыз;
• сұрақты нақты қойыңыз, мысалы: «Менің жұмыс тәсілімді қалай жақсартуға болады?»;
• тек мақтау күтіп отырмаңыз, кез келген пікірді даму көзі ретінде қабылдаңыз;
• келіспесеңіз де, дауласпаңыз және эмоцияға берілмеңіз;
• естігеніңізді ой елегінен өткізіп, қай тұсын іске асыру керектігін анықтаңыз.

Шынайы сенімге негізделген пікір алмасу адамға өзін объективті бағалауға және көрмеген қырларын ашуға көмектеседі.

Кері байланыс – адамға айналадағы әлемнің айнасын ұсынатын құрал. Ол тек кім екенімізді емес, кім бола алатынымызды да көрсетеді. Тыңдай білу, сараптау және алған пікірді тиімді қолдану қабілеті кез келген сөзді дамуға бағытталған күшке айналдырады. Сыннан қорықпай, оны қызығушылықпен қабылдайтын адам уақыт өте өз әлеуетін толық аша алады – кәсіби, рухани және тұлғалық тұрғыдан.