Протекционизм саясаты жергілікті бизнеске қалай әсер етеді

Қазіргі экономикада әрбір мемлекет өз өндірушілерін қорғау мен халықаралық ашықтық арасындағы тепе-теңдікті сақтауға ұмтылады. Протекционизм саясаты – нарықты реттеудің маңызды құралы ретінде ішкі өндірісті қолдауға бағытталады. Бұл бағыт жергілікті кәсіпорындардың өсуіне серпін берсе де, кейбір тәуекелдерге де алып келеді. Осы себепті оның әсерін толық түсіну үшін механизмдері мен салдарын жан-жақты қарастырған жөн.

Протекционизмнің негізгі мақсаты мен әдістері

Протекционизм – мемлекет импортқа шектеулер қойып, отандық өнімдерді қорғауды көздейтін стратегия. Мұның бірнеше басты мақсаты бар:

• шетелдік арзан әрі технологиялық дамыған тауарлардан ішкі өндірушілерді қорғау;
• экономикадағы маңызды салаларда жұмыс орындарын сақтау;
• жаңа өндірістерді дамытуға ынталандыру;
• экономикалық тәуелсіздік пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

Қолданылатын құралдарға мыналар жатады:

• импорттық баж салығын енгізу арқылы шетел тауарларын қымбаттату;
• импорт квоталарын орнату арқылы шектеу қою;
• отандық кәсіпорындарға субсидиялар мен салықтық жеңілдіктер ұсыну;
• шетелдік компаниялардың ішкі нарыққа кіруін шектеу.

Бұл тәсілдер жергілікті өндірушілер үшін тиімді жағдай жасайды, бірақ тұтынушылар мен жалпы бәсекелестікке де әсер етеді.

Жергілікті бизнеске протекционизмнің оң әсері

Мемлекет қолдауы кәсіпорындардың жағдайын едәуір жақсартады. Осындай саясаттың арқасында кәсіпкерлер:

1. Шетелдік бәсекелестің қысымынсыз дамып, банкроттық қаупін азайтады.
2. Тұрақты нарыққа ие болғандықтан өндірісті жаңартып, инновацияға инвестиция құя алады.
3. Өнімнің ассортиментін кеңейтіп, сапасын арттырады.
4. Қоғамдағы жұмыспен қамтуды күшейтіп, әлеуметтік жағдайды жақсартады.
5. Жаһандық нарықта тәжірибе жинақтап, бәсекеге дайындалады.

Бұл факторлар экономиканың тұрақты дамуына ықпал етеді.

Кемшіліктері мен тәуекелдері

Протекционизмнің артықшылықтарына қарамастан, келесі қиындықтар да туындайды:

• шетелдік өндірушілердің қысымынан босатылған кәсіпорындардың бәсекеге қабілетсіздігі;
• импорт шектеулігіне байланысты тұтыну бағасының өсуі;
• тиімділігі төмен өндірістердің жасанды түрде қолдау табуы;
• тауар сапасының төмендеуі мен таңдау ауқымының азаюы;
• халықаралық сауда жанжалдары мен қарсы шаралардың пайда болуы.

Нарықтың тиімділігін сақтау үшін бұл мәселелерді ескеру маңызды.

Протекционизмді тиімді пайдалану стратегиялары

Пайдалы жақтарын күшейтіп, зиянын азайту үшін мемлекет пен кәсіпкерлер төмендегідей әдістерді қолдана алады.

1. Қолдау көрсетілетін салаларды дамудың нақты мүмкіндігіне қарай таңдау.
2. Мерзімді әрі ашық шараларды енгізіп, кәсіпорындарға бәсекеге бейімделуге уақыт беру.
3. Қызметкерлерді оқыту және технологиялық жаңалықтарды енгізу бағдарламаларын біріктіру.
4. Билік пен бизнес өкілдері арасында тығыз байланыс орнату.
5. Экспортты дамытып, сыртқы нарыққа шығуды ынталандыру.
6. Қолданылған шаралардың нәтижесін үнемі бағалап, саясатты өзгерту.
7. Инновациялар мен кәсіпкерлікті қолдау арқылы тұрақты өсуге бағытталу.

Осындай тәсіл протекционизмнің тиімділігін арттырады.

Жалпы алғанда, протекционизм – ішкі өндірушілерді қорғауға бағытталған маңызды саясат. Ол экономикаға тұрақтылық пен жұмыс орындарын сақтауға септігін тигізеді. Алайда, оның кері әсерлерін азайту мақсатында мұқият жоспарлау қажет. Тек осылай ғана жергілікті бизнес сыртқы нарықта бәсекеге қабілетті болып, ұлттық экономиканы нығайта алады.

Саясаттың әсері елдің экономикалық жағдайына, қолданылатын құралдарға және кәсіпорындардың бейімділігіне тәуелді. Осы факторларды ескере отырып, тиімді шешімдер қабылдап, тұрақты даму жолына түсуге болады.