Өз сезімдеріңіз туралы ашық айтуды қалай үйренуге болады

Адам күн сайын түрлі эмоцияларды бастан кешіреді – қуаныш, қобалжу, қорқыныш, шабыт. Алайда әркім өз ішкі күйін сөзбен жеткізе алмайды. Көп жағдайда бұған ұялшақтық, түсінілмей қалудан немесе сын естуден қорқу себеп болады. Сезімдер жайлы ашық айту қабілеті қарым-қатынасты нығайтып, күйзелісті азайтады және өзін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Мұндай дағдыны дамыту үшін өз-өзіңе сенуді және эмоцияларды саналы түрде бақылауды үйрену қажет.

Эмоцияларды бөлісудің маңызы

Сезімдерді ашық білдіру адамдар арасындағы қарым-қатынасты шынайы әрі сенімді етеді. Адам өз ішкі күйін айтқанда, ол тек ішкі қысымды жеңілдетіп қоймай, қарсы тарапқа да өз мінез-құлқын түсінуге мүмкіндік береді. Мұндай шынайылық мыналарға ықпал етеді:

• терең және тұрақты байланыстардың қалыптасуына;
• түсінбеушілік пен жанжалдардың азаюына;
• өзара құрмет пен эмпатияның артуына;
• өзін бағалау мен ішкі тепе-теңдіктің нығаюына.

Әр тармақ адамның табиғи тілегін – түсінілуді және қабылдануды бейнелейді. Эмоцияны іште ұстау керісінше тосқауыл тудырып, рухани дамуға кедергі жасайды.

Осал болудан қорқуды жеңу

Көпшілік ашықтықтан қорқады, себебі бұрынғы тәжірибе сенім артқан сәттерде көңіл қалдырумен аяқталуы мүмкін. Сондықтан ең алдымен қорқынышты жеңіп, өз ішкі көзқарасты өзгерту керек. Бұл үдерісті біртіндеп бастауға болады:

1. Эмоцияға құқығыңызды мойындаңыз. Кез келген сезім – жағдайға табиғи жауап. Оларды жоққа шығару ішкі кернеуді күшейтеді, ал мойындау керісінше тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі.
2. Шынайылықтың құндылығын түсініңіз. Өз сезіміңізбен бөліскен сәтте адамдар сіздің әлсіздігіңізді емес, адами табиғатыңызды көреді. Адалдық жақындастырады және жалған бейнеден арылтады.
3. Ашықтықты ұсақ нәрседен бастаңыз. Мысалы, «бүгін сәл мұңайып тұрмын» немесе «кездесуге дейін толқып отырмын» деп айту жеткілікті. Уақыт өте келе өзіңізге және өзгеге деген сенім күшейеді.
4. Мінсіз жауап күтпеңіз. Әр адамның реакциясы әртүрлі болады, бірақ бастысы – өз таңдауыңызбен адал болу. Күн сайынғы ашықтық біртіндеп түсіністік пен сенімді қалыптастырады.

Әр қадам кішкентай көрінсе де, ол еркіндікке және үйлесімді қарым-қатынасқа жақындатады.

Эмоциялық сауат – ашық сөйлесудің негізі

Сезімдер туралы түсінікті әрі сабырлы айту үшін алдымен оларды тану керек. Эмоциялық сауаттылық адамға өз көңіл күйін түсініп, оны дұрыс жеткізуге көмектеседі. Бұл қабілетті дамытуға мына тәсілдер әсер етеді:

• күнделік жүргізіп, болған оқиғалар мен сол сәттегі сезімдерді жазу;
• дене белгілеріне назар аудару, себебі эмоция көбіне денеде көрініс табады;
• кітап немесе фильм кейіпкерлерінің әрекеттерін талдау;
• тыңдай білетін, бағаламайтын және кеңес беруге асықпайтын адамдармен сөйлесу.

Эмоциялардың реңктерін ажырату дағдысы арта келе, адам сөзінде нақтылыққа, ал мінезінде сабырлылыққа қол жеткізеді.

Сезімдерді дұрыс жеткізу тәсілдері

Өз эмоцияңмен бөлісу мәдениеттілік пен екінші адамға құрмет танытуды талап етеді. Маңыздысы – не сезінетініңізді айту ғана емес, оны дұрыс жеткізу. Төмендегі қағидалар тиімді әңгімелесуге көмектеседі:

1. Бірінші жақтан сөйлеңіз. «Мен ашуландым», «маған бұл сөз ауыр тиді» сияқты сөз тіркестері шынайы естіледі және қорғаныс реакциясын тудырмайды.
2. Айыптаудан аулақ болыңыз. «Сен мені тыңдамайсың» дегеннің орнына «мені бөліп жібергенде көңілім қалады» деу әлдеқайда жұмсақ әсер қалдырады.
3. Қарсы тарапты мұқият тыңдаңыз. Әңгіме тек өз сезіміңізді айту емес, сонымен қатар жауапты түсінуге мүмкіндік. Бұл өзара түсіністікке жол ашады.
4. Үзіліс жасап, сабырлы үнмен сөйлеңіз. Айтылмай қалған сезім көбіне ашуға айналады. Сол себепті кідіріп, ой жинақтап барып жауап берген жөн.

Осындай тәсілдер арқылы сөйлесу мәдениеті қалыптасып, өзара сыйластық орнайды.

Түрлі жағдайда ашық болу

Әртүрлі орта мен жағдай түрлі тәсілді қажет етеді. Отбасында шынайылық сенімді нығайтады, ал жұмыста ол күйзелісті болдырмайды. Бірнеше мысал келтірсек:

• романтикалық қатынаста тек қуанышты емес, мазасыздықты да айту маңызды, әйтпесе үнсіздік алшақтық туғызады;
• достар арасында ашықтық сенімді арттырып, түсінбеушілікті азайтады;
• ұжымда өз пікірін сыпайы жеткізе білу жұмыс ахуалын жақсартады және тиімділікке ықпал етеді.

Саналы түрде сезім білдіру – өзара дамуға және үйлесімді қарым-қатынас орнатуға мүмкіндік беретін құрал.

Өмір жеңілдей түседі, егер эмоцияны жасырудың қажеті болмаса. Шынайылық адамға ішкі тыныштық сыйлап, айналасындағылармен жылы қатынас орнатады. Сезімін ашық жеткізе алатын адам өзін тұтас тұлға ретінде сезінеді және қорқынышсыз, түсіністікке негізделген өмір сүре алады. Ашықтық артқан сайын, сенім мен жылулық та көбейеді.