Альпілік төбешікке не отырғызуға болады

Альпілік төбешік – жай ғана сәндік элемент емес, табиғаттың үйлесімін, сұлулығын және ойластырылған құрылымын біріктіретін ландшафттық композиция. Мұндай бақша бөлігі таулы аймақтардың көрінісін еске түсіріп, гүлдер мен тастардың ерекше үйлесімін жасайды. Ол әдемі көрінуі үшін өсімдіктерді биіктігіне, түсіне, гүлдеу уақытына және табиғи жағдайға бейімділігіне қарай дұрыс таңдау маңызды. Тұрақты әрі көз тартар көрініс алу үшін өсімдіктердің ауа райына, топырақ түріне және жарық мөлшеріне төзімділігін де ескерген жөн.

Өсімдіктерді таңдау қағидалары

Альпілік төбешіктің басты қағидасы – табиғилық пен үйлесімділік. Әр өсімдік тек әдемілік үшін емес, сонымен қатар нақты жағдайға бейімделуімен бағаланады.

Өсімдіктерді таңдау кезінде келесі жайттарға назар аудару қажет:

• жарыққа бейімділік – көпшілігі күн сүйгіш, бірақ көлеңке сүйгіш түрлері де бар;
• биіктігі мен пішіні – төбешіктің көрінісін теңестіру үшін төселмелі, орта және тік формалар үйлесуі керек;
• гүлдеу уақыты – әртүрлі маусымда гүлдейтін түрлер композицияны маусым бойы сәнді етеді;
• тастар мен құрылыммен үйлесімі – өсімдіктер табиғи көрініс беруі үшін тастармен біртұтас болуы қажет.

Осы қағидаларды ұстану арқылы ұзақ жыл бойы сәнін жоғалтпайтын көркем әрі үйлесімді альпілік төбешік жасауға болады.

Композицияның негізін құрайтын көпжылдықтар

Көпжылдық өсімдіктер – альпілік төбешіктің негізі. Олар жиі ауыстыруды қажет етпейді және жыл сайын тұрақты пішінін сақтап тұрады.

1. Тасжарған (камнеломка). Бұл өсімдік атауының өзі оның табиғи бейімділігін көрсетеді – ол тастардың арасындағы тар саңылауларда жақсы өседі. Ұсақ, бірақ мол гүлдерімен ерекшеленіп, көктем мен жазда төбешікке әсемдік береді.
2. Семізот (очиток). Ең төзімді және күтімі жеңіл түрлердің бірі. Құрғақшылыққа да, күнге де шыдамды, етті жапырақтары топырақты жаба отырып тығыз кілем түзеді. Түрлі түсті сорттары композицияға әдемі рең қосады.
3. Флокс шиловидный. Көктемде жарқын қызғылт, күлгін немесе ақ түстерімен көз тартады. Гүлдеген соң да тығыз жасыл кілем күйінде қалатыны композицияға үйлесімділік береді.
4. Ясколка. Күміс түсті жапырақтары мен ақ гүлдері «қар жамылған» әсер қалдырады. Күн сүйгіш және топырақ таңдауды қажет етпейді, сондықтан тастардың арасын толтыруға өте ыңғайлы.

Бұл көпжылдықтар төбешіктің негізгі құрылымын қалыптастырып, оның сәнін сақтайды.

Төмен және жайылып өсетін түрлер

Композицияның табиғи көрінісі үшін төселмелі және төмен өсетін өсімдіктер қажет. Олар бос жерлерді толтырып, тастардың арасындағы өтпелі бөліктерді жұмсартады.

• семізоттың ұсақ түрлері түрлі түсті «кілем» жасайды;
• тасшөп (тимьян) – жағымды иісі мен күлгін гүлдері бар әсем әрі пайдалы өсімдік;
• жұлдызгүл (молодило) – тастардың арасындағы ең көрікті өсімдік, етті жапырақтарынан құралған розеткаларымен ерекшеленеді;
• арабис альпілік – көктемде ақ және қызғылт гүлдерімен төбешікке нәзік рең қосады.

Бұл өсімдіктер тастардың арасында табиғи көрініс қалыптастырып, төбешікке биіктік пен тереңдік береді.

Маусымдық түстер мен әр алуандылық

Альпілік төбешік маусым сайын өзгеріп, әр кезеңде ерекше реңмен безеніп тұруы керек. Ол үшін өсімдіктерді гүлдеу мерзіміне қарай таңдау тиімді.

1. Көктемде крокус, бәйшешек (примула), мускари сияқты алғашқы гүлдер оянып, төбешікке сергектік сыйлайды.
2. Жазда қоңыраугүл, қалампыр, лаванда және герань секілді гүлдер негізгі акцентке айналады. Олардың иісі мен түрлі түстері кеңістікті жандандырады.
3. Күзде вереск, семізот және астра секілді өсімдіктер ұзақ уақыт бойы сәнін жоғалтпай, маусымды жарқын түстермен аяқтайды.

Маусымдық ауысым композицияға тіршілік пен қозғалыс береді, сондықтан төбешік жыл бойы көз тартар күйде сақталады.

Шағын бұталар мен қылқан жапырақтылар

Альпілік төбешік тек гүлдермен ғана емес, құрылымдық элемент ретінде бұталармен де толықтырылады. Олар биіктік береді және композицияға тереңдік қосады.

Төбешікке жарайтын бұталар мен қылқан жапырақтылар:

• арша (можжевельник) – төселмелі түрлері мәңгі жасыл кілем түзеді, аязға төзімді;
• карликті шырша – композицияға салмақ пен үйлесім береді, қысы-жазы көркін сақтайды;
• спирея жапондық – жапырағының жұмсақ түсімен және мол гүлдеуімен ерекшеленеді;
• вереск – табиғи көрініс жасап, тастармен әдемі үйлеседі.

Мұндай өсімдіктер төбешікке аяқталған және үйлесімді пішін береді.

Альпілік төбешік – табиғат пен адамның еңбегін біріктіретін ерекше өнер. Өсімдіктерді климатқа және бір-бірімен үйлесіміне қарай дұрыс таңдай отырып, жыл бойы көрікті болып тұратын шағын «таулы бақ» жасауға болады. Мұндай бұрыш бақтың сәні ғана емес, тыныштық пен әсемдік сыйлайтын ерекше кеңістікке айналады.