Стивен Хокинг ғылыми рухтың символына қалай айналды

Ғылым тарихында адамзаттың шынайы күшін көрсететін ерекше тұлғалар бар. Олар өз білімдерімен ғана емес, өмірлік күресімен де жаһан жұртшылығына үлгі болып, ғылымды өмірмен ұштастыра білді. Осындай адамдардың бірі – Стивен Хокинг. Ол ауыр дертке шалдыққанымен, бұл жағдай оған тосқауыл бола алмады. Қайта, оның өмірі ғылым жолындағы қайсарлықтың, рух биіктігінің айқын мысалына айналды. Хокингтің өмірі мен еңбектерін саралай отырып, оның не себепті ғылыми рухтың символына айналғанын түсінуге болады.

Аурумен күрес – тағдырға берілмеген ерік

Стивен Хокингке 21 жасында бүйір амиотрофиялық склероз диагнозы қойылған кезде, дәрігерлер оған бірнеше жылдан артық өмір сүруге үміт жоқ екенін айтқан. Бірақ ол жарты ғасырдан астам өмір сүріп, күрделі ғылыми зерттеулермен айналысып, бүкіл әлемге танымал ғалым атанды.

Оның дертпен күресі нағыз ерлікке айналғаны мына себептермен байланысты:

• қозғалыс мүмкіндігінен айырылса да, ғылыми жұмысын жалғастырды;
• сыртқы әлемге деген қызығушылығын жоғалтпады, жаңа білімге деген құштарлығын сақтады;
• сөйлеу қабілетін жоғалтса да, арнайы құрылғы арқылы байланыс орнатып, ой-пікірін жеткізе алды;
• ғылыми конференцияларға қатысып, дәріс оқып, студенттерге шабыт беріп отырды;
• жеке өмірін де ұмытпай, үш баланың әкесі болды, олардың тәрбиесіне араласты.

Ол денсаулығындағы шектеулерге қарамастан, ақыл-ой мен жігер арқылы ғылыммен өмір сүрудің үлгісін көрсетті.

Ғылыми жетістіктер – ғаламның тереңіне үңілу

Стивен Хокингтің ғылымға қосқан үлесі тек оның ауруға төтеп беруімен ғана емес, сондай-ақ әлемдік космология мен теориялық физикаға қосқан жаңалықтарымен өлшенеді. Оның еңбектері ғылымдағы бірқатар іргелі бағыттарға жол ашты.

Ғалымның негізгі жаңалықтары мыналар:

1. Қара құрдымдардың булану теориясы. Хокингтің есімімен аталған «Хокинг радиациясы» арқылы ол қара құрдымдардың мәңгі емес екенін дәлелдеді. Бұл жаңалық гравитация мен кванттық механиканың байланысын нақтылап, ғаламның термодинамикасын түсінуге септігін тигізді.
2. Сингулярлық және уақыттың бастауы. Роджер Пенроузбен бірге жасаған зерттеулерінде ғаламның басталуы бір нүктеден – сингулярлықтан басталғанын дәлелдеді. Бұл теория ғаламның пайда болуы туралы ғылымның жаңа парағын ашты.
3. Бірыңғай теорияға ұмтылыс. Хокинг барлық физикалық заңдарды біріктіретін «бәрін біріктіру теориясын» құруға талпынды. Бұл мақсатқа жетпесе де, сол бағыттағы зерттеулерге тың серпін берді.
4. Ғылымды көпшілікке жеткізу. Оның «Уақыттың қысқаша тарихы» атты кітабы әлем бойынша миллиондаған данамен таралып, ғылыми түсініктерді кең аудиторияға жеткізе алды.

Стивен Хокинг ғылымды тек зертханаларда емес, қоғамға жақындата білді.

Көпшілікті жігерлендірген дара тұлға

Хокингтің әлемге әйгілі тұлғаға айналуы тек ғылыми табыстарымен шектелмейді. Ол қиындыққа мойымаған, қайсар мінезді, өмірге және ғылымға деген махаббаты шексіз жан болатын. Оның өткір ойы мен әзілқойлығы да жұртты таңғалдырды.

Оның тұлғасын даралайтын ерекшеліктер:

• ғылымнан тыс қоғамдық шараларға белсенді қатысуы;
• фильмдер мен телесериалдарда өзі рөл ойнап, ғылымды насихаттауы;
• мүгедектер құқығын қорғау және білім саласын қолдауы;
• жастардың арасында үміт пен рухтың бейнесіне айналуы.

Хокинг өмірінің әр сәтінде үмітсіздікке емес, жаңалық пен ізденіске жол ашты. Оның жігері мен парасаты – бүгінгі ұрпақ үшін шабыт көзі.

Стивен Хокинг ғылымды адамзат рухының шынайы қуаты ретінде көрсетті. Ол тек формула жазған ғалым емес, күрделі өмірлік жағдайларға қарамастан, адам ретінде өскен тұлға болды. Оның өмірі – ғылымға деген адалдықтың, төзімділіктің және жігердің нағыз үлгісі. Осындай биік рух пен ізгі мақсат ғылымның шекарасын ғана емес, адамның мүмкіндігін де кеңейтеді.