Александр Македонский қандай жетістіктерге жетті

Адамзат тарихында есімі ұмытылмайтын, ұлы істерімен жадыда қалған тұлғалар көп. Кейбірі өз заманының символына айналып, бүкіл дәуірдің бағытын өзгерткен. Солардың ішінде ерекше орын алатын — Александр Македонский. Оның есімі бұрын-соңды болмаған жаулап алулармен, реформалармен және түрлі халықтардың тағдырына ықпал етуімен танымал. Бұл тұлғаның жетістіктерін түсіну үшін оның өмір жолына, саяси және мәдени мұрасына үңілу қажет.

Балалық шағы және жеке тұлға болып қалыптасуы

Александрдың мінезі мен көзқарасы бала кезінен-ақ қалыптаса бастаған. Оған алған тәрбиесі, қоршаған ортасы және алған білімі үлкен әсер етті. Оның ұстазы әйгілі философ Аристотель болған, ол жас өренге білімге құштарлық, әртүрлі халықтар мен ғылымдарға қызығушылық дарытты. Бала күнінен-ақ Александр көшбасшылық қабілетін көрсетіп, күрделі жағдайда дұрыс шешім қабылдай алатын. Жас кезінде әскер құрамында болып, әскери тәжірибе жинақтады. Бұл оның болашақта мықты қолбасшы болуына жол ашты.

Әскери жетістіктері және жаулап алулары

Александр Македонскийдің ең басты даңқы — оның әскери жеңістері мен әлем тарихында ең ірі империялардың бірін құруы. Ол Балқаннан Үндістанға дейінгі аумақты өзіне қаратты, түрлі халықтар мен елдерді бір тудың астына біріктіре білді.

• соғыс тактикасына жаңашылдық енгізуі;
• әскерін жігерлендіріп, ең қиын жағдайларда да жеңіске жетелеуі;
• шешуші шайқастарға өзі қатысып, жауынгерлер арасында зор беделге ие болуы;
• жаулап алған елдердің салт-дәстүріне құрметпен қарауы;
• жаңа жерлерде басқарудың тиімді жүйесін қалыптастыруы.

Осы қасиеттерінің арқасында оның әскері жеңілуді білмейтін күшке айналды. Александрдың тапқырлығы мен батылдығы арқасында Граник, Исса және Гавгамел шайқастарында жауды ойсырата жеңді.

Мәдени және саяси мұрасы

Александрдың жетістіктері тек әскери салада ғана емес, мәдениет пен ғылымға да зор ықпал етті. Оның жорықтарының нәтижесінде грек мәдениеті, өнері мен тілі жаңа аймақтарға тарады. Бұл үдеріс эллиндену деп аталады, ол көптеген елдердің дамуына негіз қалады.

Бұл үдерістің нәтижелерін былай сипаттауға болады:

1. Жаңа жерлерде грек тілі мен мәдениетінің енгізілуі. Грек дәстүрлері архитектураға, өнерге және күнделікті өмірге еніп, эллиндік дүниенің қалыптасуына себеп болды.
2. Жаңа қалалардың, оның ішінде Египеттегі әйгілі Александрияның негізін қалау. Мұндай қалалар ғылым, мәдениет және сауда орталығына айналды.
3. Шығыс пен Батыстың жақындасуы. Әртүрлі халықтардың салт-дәстүрі мен идеялары араласып, жаңа философиялық ағымдар пайда болды.
4. Ғылым мен білімнің дамуы. Александрдың армиясымен бірге жүрген ғалымдар өсімдіктерді, жануарларды, географияны зерттеп, ғылымның дамуына үлес қосты.

Бұл өзгерістер империядағы тұрақтылық пен гүлденуді қамтамасыз етуге бағытталған еді. Көптеген жаңашыл шешімдер қазіргі заманға дейін өз маңызын жоғалтқан жоқ.

Даңқының себептері

Александр Македонскийдің даңқының ерекше болуына бірнеше маңызды факторлар әсер етті. Оның тұлғасы мен ерліктері тарихқа үлкен ықпал еткен.

• жаулап алудың бұрын-соңды болмаған ауқымы мен жылдамдығы;
• түрлі дін мен мәдениет өкілдерін біріктіре білуі;
• әскері мен қарапайым халыққа шабыт беруі, кейінгі саясаткерлер мен ғалымдарға да әсер етуі;
• Батыс пен Шығыс мәдениеттерінің тоғысында жаңа өркениеттік кеңістік қалыптастыруы.

Александрдың туа біткен лидерлік қабілеті, кең дүниетанымы мен мәмілегерлігі оған өзгелер қол жеткізе алмаған биіктерге көтерілуге мүмкіндік берді.

Александр Македонскийдің өмірі тарихшыларды, жазушыларды және кинематографистерді әлі де қызықтырады. Оның мұрасы — ерік-жігердің, батылдықтың, жаңашылдыққа ұмтылудың белгісі. Бұл тұлға тек жауынгерлігімен ғана емес, сондай-ақ мәдениет пен білімнің дамуына қосқан үлесімен де ұмытылмас есімге айналды. Уақыт өте келе оның өмір жолының мәні мен маңызы одан әрі арта түсті, ал оның қайсарлығы мен жаңашыл көзқарасы адамдарды әлі де жігерлендіріп келеді.