Дағдарыс кезінде психологиялық тепе-теңдікті қалай сақтау керек

Өмір әрдайым тыныш әрі алдын ала болжанатын бола бермейді. Тұрақсыздық кезеңдері, уайым мен күмәнге толы сәттер әр адамның өмірінде кездеседі. Дағдарыс жеке жағдайларға, жұмыс орнындағы өзгерістерге немесе жаһандық оқиғаларға байланысты болуы мүмкін. Осындай шақта күш-қуатты сарқып алмау үшін ішкі тұрақтылықты сақтау айрықша маңызды. Болып жатқан жағдайды саналы қабылдау қиындықтарды еңсеруге және жан саулығын сақтауға көмектеседі.

Жағдайды саналы қабылдау

Алғашқы қадам – қиындықтардың өмірдің ажырамас бөлігі екенін мойындау. Шындыққа қарсылық тек күйзелісті күшейтеді, ал қабылдау жол іздеуге мүмкіндік береді. Саналы көзқарас дүрбелеңді төмендетіп, ой айқындығын сақтауға жағдай жасайды.

Пайдалы тәсілдердің қатарында мыналар бар:

• ойға келген сезімдерге тым қатал баға бермеу;
• бақылауға болатын нәрселерге назар аудару;
• жағымсыз жаңалықтарға шамадан тыс бой алдырмау;
• демалуға және күш жинауға уақыт бөлу.

Тіпті терең тыныс алып, біраз кідірістің өзі тұрақтылық сезімін қалыптастырады.

Ішкі тірек болатын әдеттер

Тұрақтылықты сақтау үшін жүйкені нығайтатын дағдыларды қалыптастыру пайдалы. Олар күрделі кезеңдерде сүйеніш болатын іргетасқа айналады.

Осындай тәжірибелерге мыналар жатады:

1. Дене белсенділігі. Орташа жаттығулар қан айналымын жақсартып, күйзеліс гормондарын азайтады және эндорфиндердің бөлінуін арттырады. Таза ауадағы қысқа серуеннің өзі мазасыздықты басып, ойды сергітеді.
2. Ұйқы режимін сақтау. Тынығудың жеткіліксіздігі ашушаңдықты арттырып, зейінді төмендетеді. Ұйықтау мен оянуды бір уақытта дағдыға айналдыру ағзаға тұрақты ырғақ сыйлайды.
3. Дұрыс тамақтану. Ақуызға, көкөніске және пайдалы майларға бай теңгерімді ас мәзірі қуат береді. Кофеин мен қантты шектеу көңіл-күйдің күрт өзгеру қаупін азайтады.

Бұл қарапайым қадамдар тепе-теңдікті сақтауға берік негіз қалайды.

Қарым-қатынастың және қолдаудың рөлі

Әлеуметтік байланыстар дағдарысты еңсеруде маңызды орын алады. Қасында тыңдап, түсінетін жанның болуы сенімді арттырып, қысымды азайтады.

Маңызды тұстардың бірі мынадай:

• ойды бөлісіп, сыннан қорықпау мүмкіндігі;
• өзгелердің мәселелеріне көңіл бөлу, бұл өз уайымдардан арылуға жәрдемдеседі;
• ұқсас қиындықтарды еңсерген жандардың тәжірибесінен шабыт алу;
• көмек пен кеңес қабылдауға ашық болу.

Жақын адаммен қысқа әңгіме құрудың өзі терапиялық әсер береді.

Шығармашылық пен жаңа дағдылар

Дағдарыс тек сынақ қана емес, өсіп-дамуға да мүмкіндік ретінде қарастырылуы мүмкін. Осындай кезеңдерде қуаныш сыйлайтын және уайымнан алаңдататын жаңа бағыттарды сынап көру пайдалы.

1. Жаңа дағдыларды меңгеру. Курстарға қатысу, шеберлік сабақтарына бару немесе өздігінен оқу көкжиегі кеңейтіп, алға ілгерілеу сезімін қалыптастырады. Жаңаны үйрену өз күшіне сенімді қайтарады.
2. Шығармашылық әрекет. Сурет салу, музыка немесе жазу эмоцияны қауіпсіз жолмен жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл процесс ішкі қысымды азайтып, өзін тереңірек түсінуге көмектеседі.
3. Ұсақ жетістіктер. Қарапайым мақсаттар қойып, оларды орындау өмірді бақылауда ұстауға жәрдемдеседі. Тіпті шағын жеңістердің өзі қуат көзіне айналады.

Осындай даму жолдары дағдарысқа көзқарасты өзгертіп, жаңа мүмкіндіктерді көруге көмектеседі.

Дағдарыстық сәттерді айналып өту мүмкін емес, алайда дәл солар адамның төзімділігін шыңдайды. Жағдайға сабырмен қарау, дене мен ойға қамқорлық жасау, айналадағы қолдау мен шабыт көздерін табу қиындық жолын жеңілдетеді. Өзіне назар аударып, өмірге саналы қарау тепе-теңдікті сақтауға және сынақтардан күшейіп шығуға мүмкіндік береді.