Авраам Линкольн неге еркіндік үшін күрестің символы

Еркіндік – адамзат тарихындағы ең қастерлі құндылықтардың бірі. Сол үшін талай соғыстар мен көтерілістер болып, қоғамдар мен мемлекеттердің тағдыры өзгерді. АҚШ тарихында Авраам Линкольннің тұлғасы ерекше орын алады: оның есімі әділдік пен теңдік ұғымдарымен тығыз байланысты. Ол елді ең қиын кезеңде басқарып қана қоймай, бүкіл әлемге гуманизм мен адам құқықтарының мәнін көрсеткен қайраткер ретінде танылды. Оның идеялары мен ерік-жігері бүгінге дейін еркіндік жолындағы күрестің нышаны болып қала береді.

Тарихи жағдай

Линкольн 1861 жылы президент болған кезде Америка Құрама Штаттары ауыр саяси дағдарысты бастан кешіріп жатты. Солтүстік пен Оңтүстіктің арасындағы құлдық мәселесіне байланысты келіспеушілік шегіне жеткен еді. Оңтүстік штаттар құл иеленуді экономикалық қажеттілік деп есептесе, Солтүстік оны адамгершілікке қайшы деп санады. Нәтижесінде елде Азамат соғысы басталып, ол Америка тарихындағы ең қанды қақтығыстардың біріне айналды.

Линкольннің алдында орасан зор міндет тұрды – мемлекеттің тұтастығын сақтау және сонымен бірге адамдық құндылықтардан бас тартпау. Ол шынайы еркіндік пен әділ қоғам тек теңдікке негізделген елде ғана орнайтынын жақсы түсінді.

Саяси шешімдері мен батыл қадамдары

Авраам Линкольн адамгершілік пен саяси парасаттылықты ұштастыра білген көшбасшы болды. Оның кейбір шешімдері замандастары арасында пікірталас тудырса да, дәл сол шешімдер елдің болашағын анықтап берді.

Еркіндік үшін күрес символына айналған негізгі қадамдары төмендегідей:

1. Ол Құлдарды азат ету жөніндегі прокламацияға қол қойды. 1863 жылы жарияланған бұл тарихи құжат Конфедерация аумағындағы барлық құлдарды еркін деп жариялады. Нақты азат ету сәл кейін жүзеге асқанымен, құжат соғыстың мәнін түбегейлі өзгертті – ол енді адам абыройы мен теңдік үшін күреске айналды.
2. Ол АҚШ Конституциясына енгізілген Он үшінші түзетуді қолдады. Бұл түзету ел аумағындағы құлдықты түбегейлі жойып, заң алдында теңдікті бекітті. Бұл шешім американдық демократия тарихындағы ең маңызды қадамдардың бірі болды.
3. Ол мемлекеттің бірлігін сақтап қалуға бар күшін салды. Линкольн бөлінген ел ешқашан еркіндік пен әділдіктің үлгісі бола алмайтынын түсінді. Оның табандылығы АҚШ-ты ыдыраудан қорғап қалды.
4. Ол соғыстан кейін татуласу мен бірлікті дәріптеді. Президент өз сөздерінде кек алу емес, мейірім мен өзара құрметке негізделген жаңа ұлт құруды ұсынды.

Осы әрекеттері арқылы Линкольн саясаткер ғана емес, адамгершілік биігіне көтерілген тұлға ретінде тарихта қалды.

Адамгершілік қасиеттері мен өмірлік ұстанымдары

Линкольннің табысы оның жеке қасиеттерімен де тығыз байланысты. Ол кедей отбасында дүниеге келіп, бала кезінен еңбектің ауырлығын сезінді. Бұл өмірлік тәжірибе оны қарапайым халықтың мұң-мұқтажын түсінуге және әділдікке ұмтылуға жетеледі.

Оның мінезін сипаттайтын басты қасиеттер:

• әділет пен жанашырлық сезімінің күшті болуы;
• тыңдай білу және ымыра табуға ұмтылу қабілеті;
• қиындықтарға төтеп бере алатын ерік-жігер мен сенім;
• шынайылық пен адалдық, саясатта сирек кездесетін қасиеттердің бірі;
• жауапкершілікті мойнына алудан қорықпау.

Осы қасиеттердің арқасында Линкольн жеке мүддеден жоғары тұрып, ел мен қоғам игілігі үшін еңбек етті.

Мұрасы және қазіргі заманға әсері

Авраам Линкольннің аты АҚШ шеңберінен асып, бүкіл әлемге танымал болды. Оның еркіндік пен теңдік туралы идеялары әмбебап құндылыққа айналды. Көптеген құқық қорғаушылар мен ұлт көшбасшылары – Мартин Лютер Кинг пен Нельсон Мандела секілді тұлғалар – өз күресінде Линкольннің өнегесінен шабыт алды.

Бүгінгі күні Линкольн тек мемлекет қайраткері ретінде ғана емес, адамзаттық ар-намыс пен әділдіктің символы ретінде де құрметтеледі. Оның өмірі кез келген еркін қоғамның іргетасы болып саналатын гуманизм мен сенімнің үлгісі.

Авраам Линкольн адамзат тарихында жеке тұлғаның ерік-жігері мен сенімі бүкіл ұлттың тағдырын өзгерте алатынын дәлелдеді. Ол еркіндік үшін күрестің мәңгі нышанына айналып, адамгершілік пен әділдіктің шынайы үлгісін көрсетті.