Үлкен қосаяқтар туралы 26 қызықты дерек

Шөл мен дала табиғаты талай ерекше жаратылыстарға толы. Солардың ішінде ерекше көзге түсетіні – үлкен қосаяқ. Түнгі тіршілікке бейімделген бұл кеміргіш ұзын артқы аяқтарымен және биікке секіру қабілетімен кішкентай кенгуруды еске салады. Түрлі мәдениеттерде ол ептілік пен төзімділіктің белгісі саналады. Ғалымдар осы жануардың мінез-құлқын зерттеу арқылы табиғаттағы бейімделу тетіктерін жақсырақ түсінуге тырысады. Төменде үлкен қосаяққа қатысты қызықты мәліметтер келтірілген.

1. Үлкен қосаяқ қосаяқтар тұқымдасына жатады. Оның ғылыми атауы Allactaga major, бұл басқа түрлерімен салыстырғанда ірілігін көрсетеді.
2. Бұл кеміргіш далалы және жартылай шөлді аймақтарда мекендейді. Қазақстанда, Ресейде, Моңғолияда және Қытайда кездеседі.
3. Денесінің ұзындығы шамамен 15 сантиметр болады. Құйрығы 20 сантиметрге дейін жетіп, секіргенде тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі.
4. Артқы аяқтары алдыңғысынан әлдеқайда ұзын. Осыған байланысты қосаяқ 3 метрге дейін секіре алады.
5. Ол негізінен секіріп қозғалады. Мұндай тәсіл жыртқыштардан қашуға және күш үнемдеуге мүмкіндік береді.
6. Түнде қорек іздеуге шығады. Күндіз апанында жатып, ыстықтан және қауіптен қорғанады.
7. Үлкен қосаяқтың негізгі қорегі – тұқымдар, жәндіктер мен өсімдік бөліктері. Мұндай түрлі тағам қоршаған ортаға бейімделуге мүмкіндік береді.
8. Ол азықты жинап сақтай алады. Табылған тұқымдарды апанындағы арнайы қуысқа тығып қояды.
9. Жануар жалғыз тіршілік етеді. Әрбір дара өз аумағын белгілеп, қорғап жүреді.
10. Қосаяқтың індері күрделі әрі терең болады. Олар 2 метрге дейін жетіп, бірнеше шығатын тесігі бар.
11. Жаз айларында уақытша ін қазады. Ондай паналар қысқы індерге қарағанда тайыздау болады және тек тынығуға арналған.
12. Қыста ұзақ ұйқыға кетеді. Ол 7 айға дейін созылып, азықтың тапшылығынан және суықтан аман қалуға көмектеседі.
13. Ұйқы кезінде денесін дөңгелентіп жинайды. Бұл жылуды сақтап, энергия шығынын азайтады.
14. Оның негізгі жаулары – үкі, түлкі және жылан. Жылдам реакциясы мен ұзын секірістері көбіне аман қалуына жағдай жасайды.
15. Құйрығы жануардың өмірінде маңызды рөл атқарады. Соңындағы қылшық тепе-теңдікті ұстап тұруға сеп болады.
16. Қосаяқтың есту қабілеті өте жақсы дамыған. Үлкен құлақтары түнгі тыныштықта ең әлсіз дыбысты да ести алады.
17. Көру қабілеті онша мықты емес. Оның орнына иіс сезу күші жақсы дамып, тіпті құм арасынан да азықты табуға көмектеседі.
18. Табиғатта өмір сүру ұзақтығы шамамен 4 жылды құрайды. Ал қолға үйретілген жағдайда күтімі дұрыс болса, одан да ұзақ өмір сүреді.
19. Ұрғашылары жылына бір-екі рет бала туады. Әдетте 2-ден 6-ға дейін көжек дүниеге келеді.
20. Жаңа туған көжектердің көзі соқыр әрі түксіз болады. Бір айдан соң өздігінен тіршілік ете бастайды.
21. Қосаяқ сирек дыбыс шығарады. Қауіп төнгенде сәл ғана шыңғырып немесе ысылдап белгі береді.
22. Жануар өте сақ келеді. Інен шықпас бұрын ұзақ уақыт тыңдап, айналаны барлап алады.
23. Тамақ іздегенде ұзақ қашықтықты еңсере алады. Кейде бір түн ішінде бірнеше шақырым жүреді.
24. Үлкен қосаяқ экожүйеде маңызды рөл атқарады. Ол тұқымдарды таратып, көптеген жыртқыштарға азық болады.
25. Жалпы саны тұрақты болғанымен, кей аймақтарда жер жыртудан және мекеннің азаюынан саны қысқарып барады.
26. Қазіргі таңда ғалымдар мен табиғат әуесқойлары үшін қызықты нысан болып отыр. Оның мінез-құлқы мен бейімделу ерекшеліктері ерекше назар аудартады.

Үлкен қосаяқ – шөл мен дала жағдайына тамаша бейімделген ғажайып жаратылыс. Оның бейнесі ептілік пен сақтықты, төзімділік пен әсемдікті біріктіреді. Мұндай жануарлар табиғаттың байлығы мен алуан түрлілігін еске салады. Олардың әдеттерін зерттеу экожүйенің нәзік тепе-теңдігін түсінуге мүмкіндік береді.