Көктемде бақ ағаштарын зиянкестерден қалай қорғау керек

Көктемгі табиғаттың оянуы бағбан үшін ерекше маусымның басталуы болып саналады. Осы мезгілде ағаштар бүршік жара бастайды, алғашқы жапырақтар пайда болып, болашақ өнімнің негізі қаланады. Алайда жылу мен ылғалмен қатар зиянды жәндіктер де белсенділігін арттырады. Олар жас өркендер мен гүлдерге қауіп төндіріп, бүкіл бақтың жай-күйіне кері әсер етуі мүмкін. Сондықтан өсімдіктерге зақым келмей тұрып, оларды қорғау шараларын уақтылы қолға алған жөн.

Неліктен өңдеуді көктемде бастаған дұрыс

Көктемгі кезең — зиянкестерге қарсы күрестің ең тиімді уақыты. Жәндіктер әлі толық оянып үлгермеген, ал ағаштар ең әлсіз күйде болады. Осы сәтті пайдалана отырып, алдын алу шараларын жүргізу — бүкіл маусымның өнімділігін арттырады.

Бақ өсімдіктерін ерте өңдеу арқылы жаздағы күрделі өңдеулерден, артық химикаттардан және өнімге зиян келтіру қаупінен құтылуға болады. Сонымен қатар дәл осы кезеңде әр ағашты мұқият қарап, зиян белгілерін ерте анықтау әлдеқайда оңай.

Ағаштарды қорғаудың негізгі жолдары

Бақтағы зиянкестермен күресу үшін бір ғана емес, бірнеше тәсілді қатар қолданған дұрыс. Бұл тәсіл зиянды организмдерге кешенді түрде әсер етіп, жақсы нәтиже береді.

1. Санитарлық кесу және тазарту. Қураған бұтақтарды, жердегі жапырақтар мен ағаштағы шіріген жемістерді алып тастау арқылы жәндіктердің қыстап шығатын орындарын жоясыз. Бұл ағаштың қайта тіршілігін жеңілдетіп, өңдеудің тиімділігін арттырады.
2. Діңді әктеу. Ерте көктемде ағаш діңін әктеу — күннің күйдіргіш сәулесінен қорғап қана қоймай, зиянкестердің өрмелеп шығуын қиындатады. Бұл қарапайым әрі тиімді тәсіл көктемгі күтімнің маңызды бөлігіне жатады.
3. Ерте көктемгі бүрку. Бүршік жарылғанға дейін майлы ерітінділер немесе карбамид қосылған қоспалармен өңдеу — қыстап шыққан зиянкестерге қарсы күрестің ең нәтижелі әдісі. Олар ағаш бетінде жұқа қабықша түзіп, жәндіктердің тыныс алуын тоқтатады.
4. Желім белбеулер орнату. Ағаш діңіне жабыстырылған арнайы белбеулер өрмекшілер, құмырсқалар және басқа зиянкестердің жоғары өрмелеуіне тосқауыл болады. Бұл әдіс экологиялық жағынан қауіпсіз және тиімділігі дәлелденген.
5. Биологиялық құралдарды пайдалану. Табиғи бактериялар немесе өсімдік сығындылары негізінде жасалған өнімдер пайдалы жәндіктерге зиян келтірмей, зиянкестермен күресуге көмектеседі. Олар тля, кенелер мен ұсақ қоңыздарға қарсы қолданылады.

Бұл шаралар ауа райына, бақ түрлеріне және зиянкестің сипатына байланысты таңдалып, тұрақты түрде қолданылғанда ғана оң нәтиже береді.

Қауіптің алғашқы белгілерін қалай тануға болады

Зиянкестердің көбеюін күтпей-ақ, олардың бар екенінен хабар беретін алғашқы нышандарды байқауға болады. Ағашты үнемі бақылап отыру — үлкен шығындардың алдын алудың сенімді жолы.

• жапырақтардың бұралуы немесе ұштарының қараюы;
• бетінде жабысқақ сұйықтық пайда болуы;
• жемістер мен бұтақтарда ұсақ тесіктердің байқалуы;
• құмырсқалардың ағаш бойымен белсенді қозғалысы;
• ішкі бұтақтарда өрмек тәрізді жұқа тордың болуы.

Осындай белгілер байқалса, дереу әрекет ету керек. Әрбір жағдайда жеке шешім қажет болуы мүмкін.

Табиғи және халықтық құралдар

Көп жағдайда зиянкестерге қарсы күресте табиғи компоненттерге негізделген халықтық әдістер де жақсы нәтиже береді. Бұл тәсілдер шағын бақтарда немесе экологиялық тазалыққа мән беретін бағбандар үшін таптырмас көмекші.

• сарымсақ пен пияз қайнатпасы — көптеген зиянкестерді үркітеді;
• күлдің судағы ерітіндісі кенелер мен жұлдызқұрттарға қарсы көмектеседі;
• темекі ұнтағы — топырақты және діңді өңдеу үшін пайдалы;
• түймедақ, жусан немесе мыңжапырақ қайнатпалары — табиғи репеллент ретінде тиімді;
• тұрмыстық сабын мен эфир майларының қоспасы — жапырақтарды бүркуге жарайды.

Мұндай құралдар маусым басында, зиянкестер аз болған кезде қолданылса, олардың әсері күшейеді.

Алдын алу шаралары

Зиянкестердің болашақта таралуының алдын алу үшін тек көктемгі өңдеулермен шектелмей, бақты ұдайы күтіп ұстау қажет. Жүйелі күтім — сау және өнімді бақтың негізі.

1. Ауруға төзімді сұрыптарды таңдаңыз. Кейбір ағаштар зиянкестер мен ауруларға әлдеқайда шыдамды келеді. Көшет сатып аларда оның ерекшеліктері мен осал тұстарын нақтылап алған дұрыс.
2. Уақытылы бұтақтарды қырқып отырыңыз. Қатты тығыздалған тәж ылғалданып, зиянкестер мен саңырауқұлақтардың көбеюіне жағдай туғызады. Ал ашық әрі желдетілетін тәж зиянды организмдерге қарсы табиғи тосқауыл қызметін атқарады.
3. Дің маңын мульчалаңыз. Органикалық мульча ылғалды сақтайды, арамшөптердің өсуіне жол бермейді және топырақтағы зиянкестердің көбейіп кетуіне тосқауыл болады. Тек сау және өңделген материалдарды қолданған жөн.
4. Ағашты уақытылы қоректендіріңіз. Күшті әрі сергек өсімдіктер зиянкестерге төтеп беріп, зақымданғаннан кейін де тез қалпына келеді. Фосфор мен калийге бай тыңайтқыштар иммунитетті арттырып, гүлдеу процесін жақсартады.
5. Учаскені таза ұстаңыз. Шіріген жемістер, түскен жапырақтар мен бұтақтар зиянкестердің қыстап шығуына қолайлы орта болады. Күзгі және көктемгі тазалық жұмыстары бұл қауіптің алдын алады.

Осы шаралар көп уақыт пен шығынды қажет етпесе де, бақтың жалпы жағдайын айтарлықтай жақсартады.

Көктемгі зиянкестерге қарсы күрес — өнімді маусымның негізі. Уақтылы байқалған қауіп пен жүйелі күтім зиянды жәндіктерге орын қалдырмайды. Әр маусым сайын бағбанның тәжірибесі молайып, әрбір ағаштың жай-күйіне деген сезімталдығы артады. Табиғи тепе-теңдікті сақтай отырып, сау және өнімді бақ құруға болады.