Найзағай туралы 36 қызықты дерек

Найзағай – табиғаттың ең әсерлі әрі қауіпті құбылыстарының бірі. Ол ежелгі дәуірлерден бері адамзаттың назарын өзіне аударып, мифтер мен аңыздарға, сондай-ақ ғылыми ізденістерге арқау болды. Аспанды тіліп өтетін отты сәуле мен оның артынан естілетін күркіреу көптеген сұрақтар туғызады. Ғылым дамыған сайын найзағайдың сыры біртіндеп ашыла бастады, алайда бұл табиғи құбылыстың толықтай құпиясы әлі шешілген жоқ. Төменде берілген мәліметтер найзағай жайлы таным көкжиегіңізді кеңейтуге көмектеседі.

1. Найзағай ауа температурасын 30 000 градус Цельсийден де жоғары деңгейге дейін қыздырады. Бұл – Күн бетінен бес есе ыстық.
2. Жер шарында тәулігіне шамамен сегіз миллион найзағай түседі. Бұл әр секунд сайын жүзден астам жарқыл болады деген сөз.
3. Ең ұзақ тіркелген найзағай 770 шақырымға жуық қашықтыққа жеткен. Бұл рекорд 2020 жылы АҚШ-та орнатылды.
4. Найзағай бір нүктеге бірнеше рет түсуі мүмкін. Мысалы, Нью-Йорктегі Эмпайр-стейт-билдинг жыл сайын ондаған рет найзағай қабылдайды.
5. Шар тәрізді найзағай – ең жұмбақ түрлердің бірі. Ғалымдар бұл құбылыстың пайда болу себептерін нақты түсіндіре алмай келеді.
6. Найзағай тек жаңбыр кезінде ғана емес, қарлы боранда немесе жанартаулар атқылағанда да болуы мүмкін.
7. Адам найзағай соққысынан аман қалуы ықтимал, бірақ бұл көбінесе ауыр салдармен аяқталады. Кей жағдайларда зардап шеккендер есінен айырылып, көру қабілетінен немесе сөйлеу мүмкіндігінен айырылған.
8. Найзағаймен бірге жүретін дыбыстық толқын – күркіреген дыбыс. Ол көзге көрінген жарқылдан кейін естіледі.
9. Күркіреу кейде 20 шақырым қашықтықтан да естіледі. Алайда ол желдің бағыты мен жер бедеріне байланысты бәсең естілуі мүмкін.
10. Найзағай тек жоғарыдан төмен емес, кейде жерден бұлтқа қарай да қозғалады.
11. Рой Салливан есімді америкалық өмірінде жеті рет найзағай соққысынан аман қалған. Ол – осы саладағы рекорд иесі.
12. Найзағай бұлттар арасында да орын алуы мүмкін. Мұндай құбылысты жерден байқап көру қиын.
13. Кейбір найзағайлар күркіреген дыбыссыз өтеді. Олар «үнсіз найзағай» деп аталады.
14. Венесуэлада орналасқан Маракайбо көлі – найзағай жиі болатын орындардың бірі. Мұнда түн сайын аспан от жарқылына толы болады.
15. Найзағай орман өртін тұтата алады. Әсіресе жазғы құрғақ мезгілде бұл қауіп өте өзекті.
16. Кейбір найзағайлар күлгін немесе көгілдір реңкке ие. Бұл атмосфера құрамына және ылғалдылыққа байланысты.
17. Адам ағзасына соққы тию жүрек қағысының бұзылуына әкелуі мүмкін. Мұндайда дер кезінде көрсетілген алғашқы көмек шешуші рөл атқарады.
18. Найзағай жылы мезгілде жиі кездеседі. Себебі жылы ауа атмосферада энергия жинауға ықпал етеді.
19. Найзағайдан қорғайтын құрылғы – найзағай тартқыш. Ол электр тогын жерге бағыттап, ғимаратты зақымданудан қорғайды.
20. Темір корпусы бар автокөлік қауіпсіз баспана бола алады. Ол найзағайды сыртқы бетімен өткізетін Фарадей эффектісін жасайды.
21. Найзағай кезінде ағаш астында тұру қауіпті. Ағаш ылғал болғандықтан найзағайды тартатын жақсы өткізгішке айналады.
22. Су бетіне түскен найзағай жақын маңда жүзген адамдар үшін қауіп төндіреді. Электр тогы су арқылы ұзақ қашықтыққа таралады.
23. Құстар найзағай соққысынан сирек зардап шегеді. Олар бір мезгілде жермен және өткізгішпен байланыста болмайды.
24. Кейбір зерттеушілер найзағайды лазер көмегімен басқару жолдарын іздестіруде. Бұл әдіс маңызды нысандарды қорғауға бағытталған.
25. Найзағай Күн жүйесінің басқа планеталарында да байқалған. Юпитер мен Сатурн атмосфераларында осындай жарқылдар тіркелген.
26. Кей найзағайлар тармақталып таралады. Мұндай сәтте аспанда бірнеше бағытта тараған жарық көруге болады.
27. Ежелгі заманда найзағайды құдайлардың қаһары деп түсінген. Мысалы, Римде Юпитер найзағай мен аспан құдайы болған.
28. Кейде найзағай құмды балқытып, әйнек тәрізді құрылым – фульгурит қалыптастырады.
29. Әскери салада найзағайды қару ретінде қолдану идеясы болған. Бірақ оны басқарудың күрделілігі мұндай жоспарларды тоқтатты.
30. Кей адамдар найзағай жақындағанын алдын ала сезе алады. Бұл уақытта олар бас ауруын немесе қысымды байқайды.
31. Жерсеріктер найзағайдың белсенділігін бақылайды. Бұл орман өрттері мен дауылдарды болжауға мүмкіндік береді.
32. Кейбір найзағайлар көлденең бағытта қозғалады. Олар бұлттардың бойымен ондаған шақырымға дейін созыла алады.
33. Таулы аймақтарда найзағай жиі байқалады. Себебі таулар бұлттарға жақын орналасқан.
34. Ұшақтар ауада найзағайға ұшырауы мүмкін. Бірақ оларда арнайы қорғаныс және жерлендіру жүйелері орнатылған.
35. Көптеген мәдениеттерде найзағай тазартушы күш ретінде қарастырылады. Ол жаңа өмір мен жаңарудың белгісі деп есептеледі.
36. Найзағайды қауіпсіз қашықтықтан бақылауға болады. Тек ашық жерлерден алыс болу және ғимарат ішінде қалу жеткілікті.

Найзағай – әрі қорқынышты, әрі таңғажайып табиғи құбылыс. Оның қуатын сезінгенде адам баласы табиғат алдында кішіпейіл болуға мәжбүр болады. Ғылым бұл тылсымның көптеген сырын ашты, бірақ ашылмаған тұстары әлі көп. Жарқылдың әр секундында ғарыштық масштабтағы энергия босатылады. Сондықтан найзағайға бейжай қарамай, оған құрметпен қарау – қауіпсіздіктің кепілі.