Ликург Спарта заңдарын қалай қалыптастырды
Мазмұны
Ликург — аңыздар мен тарихи жұмбақтарға толы тұлға, ол Спарта қоғамының ерекше құрылымын қалыптастыруда маңызды рөл атқарды. Оның реформалары ежелгі грек қоғамының дамуына терең әсер етіп, қатал тәртіп, әскери дайындық және әлеуметтік теңдікке негізделген жүйені жасады. Бұл заң шығарушының еңбегі Спартаның күш-қуаты мен төзімділігінің іргетасын қалаған. Қазір оның қайталанбас реформалары мен қоғамдық өзгерістеріне тоқталып өтейік.
Тарихи жағдай мен Ликургтің рөлі
Спарта сол кездегі әлеуметтік және саяси өзгерістер алдында тұрды, ал Ликург осы мәселелерді шешуге бағытталған кешенді реформаларды бастады. Оның заңдары қоғамды біріктіру және әскери қуатты нығайтуға арналды.
Оның рөлі маңызды болды, себебі:
- қоғамды түбегейлі реформалау идеясын іске асырды;
- тәртіп пен тәрбиеге басымдық берді;
- күшті әскер құруға жағдай жасады;
- азаматтар арасында теңдік пен әділеттілікті орнатты.
Бұл шаралар Спартаны ежелгі Грециядағы мықты қалалар қатарынан көрсетті.
Ликургтің негізгі реформалары
Заң шығарушының енгізген жаңалықтары әлеуметтік, саяси және әскери салада болды. Олар қоғамның тұрақтылығын және тиімділігін арттырды.
Реформалардың ерекшеліктері:
- екі патшаның билігін теңестіру арқылы билік тепе-теңдігін қамтамасыз ету;
- мемлекет істерін басқаратын егде жастағы билер кеңесін — герусияны құру;
- маңызды мәселелерді талқылайтын халық жиналысын ұйымдастыру;
- жеке меншікті шектеу және сән-салтанатты жою арқылы бірлікті нығайту;
- жас ұрпақты ерте жастан әскери тәрбиеге баулу;
- күнделікті өмірді жеңілдету мақсатында тамақ пен киімге шектеу қою;
- қоғамдық игілік үшін жеке бостандықтарды шектеу;
- рухани және физикалық төзімділікті дамытатын тәрбие жүйесін қалыптастыру.
Осы жаңалықтар спарталық өмір салтын — қарапайымдылықты, ерлікті және бірлікті бейнелейді.
Қоғам мен мемлекетті дамытуға әсері
Ликургтің заңдары ұйымдасқан әрі күшті қоғамның пайда болуына себепші болды, бұл сыртқы қауіптерге қарсы тұруға мүмкіндік берді. Спарталықтар ерлік пен мемлекетке адалдықтың үлгісі ретінде танылды.
Реформалардың оң әсері:
- Әскери қуатты нығайтып, қауіпсіздік пен ықпалдылықты арттыру;
- Азаматтар арасында береке мен өзара көмек қалыптастыру;
- Ішкі жанжалдарды азайту арқылы тұрақтылық орнату;
- Тәртіп пен жанқиярлық қасиеттерді дамыту;
- Басқа өркениеттер үшін үлгі болатын мемлекеттік құрылым жасау.
Бұл шаралар Спартаның гүлденуіне негіз болды.
Ликургтің идеялары ежелгі грек қоғамына үлкен ықпал етті. Оның реформалары Спартаны күш пен төзімділік символына айналдырды. Сол кездегі идеалдар ұрпақтан ұрпаққа беріліп, тарихта терең із қалдырды. Оны зерттеу арқылы тәртіп пен ұжымдықтың қоғамды қалай нығайта алатынын түсінуге болады. Оның мұрасы бүгінгі күнге дейін қызығушылық пен құрметке ие болып келеді.
