Бауыржан Момышұлы Ұлы Отан соғысының батыры ретінде қалай танылды

Екінші дүниежүзілік соғыс – адамзат тарихындағы ең күрделі әрі қасіретті кезеңдердің бірі. Бұл соғыста мыңдаған ерлер өз елін қорғап, ерлік пен батырлықтың озық үлгісін көрсетті. Солардың арасында ерекше орынға ие тұлға – қазақ халқының ардақты ұлы, әскери қолбасшы әрі жазушы Бауыржан Момышұлы. Ол тек майдан даласында ғана емес, бейбіт өмірде де азаматтық ұстанымымен ел жадында мәңгі сақталды. Оның өмір жолы – әділеттілікке, адалдыққа және отансүйгіштікке негізделген. Бауыржан Момышұлының нағыз қаһарманға айналуы кездейсоқ емес, бұл – үлкен еңбек пен адамгершілікке толы өмір жолының жемісі.

Балалық шағы мен өмірге дайындық

Бауыржан Момышұлы 1910 жылы Жамбыл облысының Жуалы ауданындағы қарапайым қазақ отбасында дүниеге келді. Жастайынан еңбекқорлық пен тәртіпке бейім болып өсті.

1. Көшпенді ауылда өскен бала ерте бастан еңбекке араласып, үлкендерді құрметтеуді үйренді. Бұл қасиеттер кейін командир ретіндегі мінезін қалыптастырды.
2. Білімі мен зеректігінің арқасында педагогикалық техникумда оқып, мұғалім, есепші, экономист болып қызмет атқарды. Бұл оған ұйымдастырушылық қабілет пен кең көзқарас сыйлады.
3. 1932 жылы Қызыл Армия қатарына шақырылып, әскери салада тез танылды. Командирлер арасында өзіндік ойы бар, тәртіпке берік офицер ретінде бедел жинады.
4. 1936 жылы әскерден босатылғаннан кейін азаматтық салада еңбек етіп жүріп, соғыс басталғанда өз еркімен майданға оралды. Бұл – оның отан алдындағы жауапкершілігінің дәлелі еді.

Момышұлының ерік-жігері мен адалдығы оның өмірлік бағытын айқындап берді.

Мәскеу үшін шайқастағы ерлігі

Бауыржан Момышұлының есімі Ұлы Отан соғысы жылдарында ерекше танылды. Ол Мәскеу түбіндегі Волоколамск маңындағы ұрыстарда айрықша көзге түсті.

• генерал Панфилов басқарған 316-атқыштар дивизиясы құрамында ол батальон командирі қызметін атқарды;
• оның қарамағындағы сарбаздардың көбі қазақ және қырғыз азаматтары болды, олармен тығыз байланыс орната білді;
• жау күші әлдеқайда басым болғанына қарамастан, Момышұлы басқарған бөлімше қаланы ерлікпен қорғап, фашистерге елеулі шығын келтірді;
• ол қиын сәттерде сабыр сақтап, сарбаздарға рух беріп, алдыңғы шепте өзі бірге шайқасты;
• Момышұлы ұрыс кезінде тек тактикалық әдістерді ғана емес, жауынгерлердің психологиялық дайындығын да ескеріп отырды.

Ол Мәскеуді қорғаудағы қаһармандығымен бүкіл елге танылды және нағыз халық батырына айналды.

Стратег ретінде қалыптасуы

Соғыс тек батырлықты емес, стратегиялық ойлауды да талап етті. Бұл тұрғыда Бауыржан Момышұлы нағыз әскери тактик және көреген қолбасшы ретінде мойындалды.

1. Волоколамск түбіндегі ерлігі үшін оны полк командирлігіне, кейін дивизия командирінің орынбасары қызметіне тағайындады. Әрқашан әділдік пен талапшылдық танытты.
2. Ол әскери жаттығулар мен тәртіпті қатты қадағалады, бірақ сарбаздың рухани күйіне де мән берді. Жеке басының үлгісімен тәрбиеледі.
3. Жоғары басшылықпен пікір қайшылығы туындаса да, батыр өз пікірін дәлелді жеткізе білді. Бұл оның шынайы азаматтығын көрсетті.
4. Соғыс кезінде жинақтаған тәжірибесін кейін офицерлерге сабақ беру барысында пайдаланды. Ол әскери академияда дәріс оқып, жас командирлерге бағыт-бағдар берді.
5. Ол марапат үшін емес, адамдық борыш үшін күресу керек екенін әрдайым айтып отырды. Ерлік – шынайы іс-әрекет пен жауапкершілікте екенін дәлелдеді.

Бауыржан Момышұлы әскери қызметтің мағынасын терең түсінген ойшыл тұлғаға айналды.

Соғыстан кейінгі өмірі және мойындалуы

Соғыс аяқталған соң Бауыржан Момышұлы қоғамдық және әдеби салада белсенді еңбек етті. Ол ел жадында азаматтық ұстанымымен де қалды.

• ол жазушылықпен айналысып, әскери өмір, тәртіп, ерлік пен патриотизм туралы құнды шығармалар жазды;
• Кеңес Одағы орталығы оның ерлігін лайықты бағаламағанымен, Қазақстанда халықтың шынайы құрметіне бөленді;
• тек 1990 жылы, өмірінің соңына қарай оған Кеңес Одағының Батыры атағы берілді;
• бүгінде оның есімі көптеген мектептер мен көшелерге берілген, еңбектері оқу бағдарламасына енгізілген;
• ол қазақ халқының ұлттық мақтанышына айналып, ұлт рухының символы ретінде есте қалды.

Момышұлы – тек соғыс қаһарманы емес, рухы мықты, адал әрі әділ қайраткер болды.

Бауыржан Момышұлының батыр атануы бір сәттік ерлік емес, өмір бойғы еңбек пен адалдықтың нәтижесі. Ол өз халқының намысын қорғап, ұлт рухын асқақтатты. Оның өмір жолы – жас ұрпақ үшін үлгі мен өнеге. Ерлік тек майданда емес, сөз бен істе де айқындалады. Бүгінгі таңда Момышұлының тұлғасы — ел тұтастығы мен ар-ожданның биік үлгісі.