Үшкіл нерв невралгиясын қалай анықтап, қалай емдеуге болады

Бет аймағындағы кенеттен пайда болатын өткір ауру көп жағдайда адамдарды үрейге салады. Бұл белгілер көбінесе үшкіл нервтің зақымдануымен байланысты. Адам күнделікті әрекеттерден – сөйлеу, жуыну, тіпті ауа қозғалысынан – қатты ауырсыну сезінуі мүмкін. Мұндай жағдай адамның өмір сапасына тікелей әсер етіп, күйзеліске немесе әлеуметтік оқшаулануға алып келеді. Үшкіл нерв невралгиясы дер кезінде анықталып, дұрыс емделмесе, асқынуы мүмкін. Осы мақалада бұл сырқатты қалай тануға, оның себебін түсінуге және тиімді ем қолдануға болатыны баяндалады.

Үшкіл нерв дегеніміз не және ол қалай жұмыс істейді

Үшкіл нерв – адамның бас сүйегінен шығатын ең ірі жүйке талшықтарының бірі. Ол беттің сезімталдығын және шайнау бұлшықеттерінің жұмысын реттейді.

• нерв үш негізгі тармақтан тұрады, әрқайсысы беттегі белгілі бір бөлікті иннервациялайды;
• бірінші тармақ маңдай мен көз маңайына, екіншісі – жоғарғы жаққа, үшіншісі – төменгі жаққа жауап береді;
• жүйке талшығы зақымданса немесе қысыла қалса, бет аймағында жедел, тесіле өтетін ауырсыну пайда болады;
• сырқат көбіне 50 жастан асқан әйелдерде жиі кездеседі, бірақ жас адамдарда да ұшырасуы мүмкін;
• ауырсынуды тудыратын триггерлер – тіс тазалау, бетке су тию, жел, сөйлеу, шайнау сияқты әрекеттер болуы мүмкін.

Анатомиялық ерекшеліктерді білу аурудың себебін түсінуге көмектеседі және басқа дерттермен шатастырмауға сеп болады.

Үшкіл нерв невралгиясының белгілері

Бұл аурудың ауырсынуы қарапайым бас немесе тіс ауруына ұқсамайды. Сипаты – найзағайдай, шаншып өтетін немесе күйдіріп жіберетін өткір сезім.

1. Бет аймағында – көз, мұрын, иек, жақ тұстарында – қысқа уақытқа созылатын, бірақ өте күшті ауырсыну ұстамалары байқалады. Ауырсыну бірнеше секундтан бірнеше минутқа дейін жалғасады. Мұндай кезде адам бет бұлшықеттерін басқара алмай қалуы да мүмкін.
2. Ауырсыну толқынмен қайталанып отырады және бір күнде бірнеше ондаған рет қайталануы мүмкін. Кей жағдайда аралықта да шаншу, ашыту секілді жеңіл белгілер сақталады. Бұлшықет тартылуы, тик сияқты реакциялар байқалуы мүмкін.
3. Қарапайым әрекеттер – жуыну, сөйлеу, тамақ ішу – ауру ұстамасын қоздырып жібереді. Тіпті жеңіл тиген ауа екпіні де ауырсынуға себеп болуы ықтимал. Бұл адамның қорқып, қозғалыс пен әдеттегі іс-әрекеттен бас тартуына әкеледі.
4. Егер дер кезінде емделмесе, ауру адамның өмір сапасына елеулі зиян келтіреді. Тәбет жоғалып, ұйқы бұзылады, адам тұйықтала бастайды. Күйзеліс пен мазасыздық күшейеді.
5. Қарапайым ауырсынуды басатын дәрілер әсер етпейді. Мұндай жағдайда арнайы емдеу тәсілдері қажет. Өз бетінше емделу ауруды асқындырып жібереді.

Ерте анықталған диагноз емдеуді тиімді жүргізуге және асқынуды болдырмауға мүмкіндік береді.

Невралгияның пайда болу себептері

Үшкіл нервтің қабынуына немесе қысылуына бірнеше факторлар әсер етуі мүмкін. Дәл себепті анықтау – дұрыс ем тактикасын таңдауда маңызды рөл атқарады.

• негізгі себептердің бірі – жүйке түбіне қан тамырының қысым түсіруі;
• кейде ауру герпес секілді вирустық инфекциядан кейін дамиды;
• бастан алған жарақаттар, ісіктер, аневризмалар немесе шашыраңқы склероз жүйке қызметіне әсер етеді;
• иммунитеттің әлсіреуі, ұзақ стресс және суық тию де жүйке талшықтарына зиян тигізуі мүмкін;
• кей жағдайда нақты себебі анықталмайды – бұл кезде ауру идиопатиялық деп аталады.

Аурудың шығу тетігін білу ем ғана емес, профилактика шараларын да дұрыс ұйымдастыруға көмектеседі.

Диагностика қалай жүргізіледі

Дәл диагноз қою үшін кешенді медициналық тексеріс қажет. Өйткені бұл аурудың белгілері басқа дерттерге де ұқсас болуы мүмкін.

1. Алдымен дәрігер анамнез жинап, неврологиялық тексеру жүргізеді. Беттегі сезімталдық тексеріліп, қай тармақтың зақымданғаны анықталады. Бұл бастапқы бағытты дұрыс таңдауға көмектеседі.
2. Мидың МРТ немесе КТ-сі жасалады. Бұл әдістер ісік, қан тамыр ақауы немесе жүйке қабығының бұзылуын анықтауға мүмкіндік береді. Кейде контрастты заттар пайдаланылады.
3. Арнайы «триггер-тест» өткізіледі. Дәрігер ауырсыну туындайтын аймаққа жеңіл түрде әсер етіп, реакцияны бақылайды. Бұл кезең кейде ыңғайсыз болса да, диагнозды нақтылау үшін қажет.
4. Инфекциялық себеп күдіктелсе, қан талдаулары жасалады. Герпес немесе басқа вирустардың іздері анықталуы мүмкін. Бұл әсіресе қайталанатын немесе екіншілік формаларда маңызды.
5. Қосымша тексеру ретінде ЛОР, тіс дәрігері және офтальмолог кеңесі қажет болуы мүмкін. Себебі кей белгілер гайморитпен, тіс түбірі ауруымен немесе көз патологиясымен байланысты болуы ықтимал.

Анық диагноз – тиімді емнің негізі, себебі симптомдар көп жағдайда бір-біріне ұқсас.

Емдеу тәсілдері

Невралгияны емдеу тек дәрі-дәрмекпен шектелмейді. Кешенді, дұрыс таңдалған терапия жақсы нәтижеге жетуге көмектеседі.

• жүйке қозуын төмендететін арнайы антиконвульсанттар қолданылады;
• қабынуға қарсы дәрілер мен В тобы дәрумендері жүйке қалпына келуін жылдамдатады;
• физиотерапия ауырсынуды азайтып, жалпы жағдайды жақсартады;
• ауырсыну мүлде тоқтамаса, жүйке блогы жасалады – бұл уақытша әсер беретін, бірақ өте тиімді әдіс;
• ауыр формада нейрохирургиялық араласу мүмкіндігі қарастырылады.

Емдеу жолы әр адамға жеке тағайындалады және тұрақты медициналық бақылауды талап етеді.

Үшкіл нервтің қабынуы – адамды мазалап, өмір сапасын төмендететін күрделі жағдай. Бірақ оны ерте байқап, уақытында ем бастаса, жағдайды жақсартуға болады. Симптомдарды дұрыс тану мен себепті анықтау – ем нәтижелілігінің басты шарты. Диагностиканың толықтығы мен терапияның жүйелілігі адамға қайта қалыпты өмірге оралуына мүмкіндік береді. Дәрігердің нұсқауын бұлжытпай орындап, өз денсаулығына мұқият қарау – бұл аурумен күресте ең тиімді құрал.