Құрғақ ауыз синдромын қалай тануға және емдеуге болады

Ауыздың құрғауы көп адамдарға таныс жағымсыз сезім, бірақ ол уақытша жайсыздық қана емес, ағзадағы белгілі бір ауытқулардың белгісі болуы мүмкін. Бұл құбылыс медицинада ксеростомия деп аталады және сілекейдің жеткіліксіз бөлінуімен сипатталады. Мұндай жағдай сөйлеуге, тамақ ішуге, жұтуға кедергі келтіріп, өмір сапасын төмендетеді. Ауыздың құрғауы кейде дәрі-дәрмекке, кейде созылмалы ауруларға байланысты пайда болады. Сондықтан бұл мәселені елемей, уақытылы анықтап, дұрыс әрекет ету қажет.

Негізгі белгілері мен себептері

Сілекейдің азаюы бірден байқалмауы мүмкін, алайда белгілі бір белгілер арқылы бұл жағдайды ерте сатысында-ақ анықтауға болады. Симптомдар біртіндеп күшейіп, күнделікті өмірге әсер етуі мүмкін.

Көбіне кездесетін белгілер мыналар:

• ауыздың тұрақты түрде құрғауы, әсіресе таңертең оянғанда;
• құрғақ немесе қатты тағамды жұту кезіндегі қиындық;
• тілдің, таңдайдың күйіп тұрғандай немесе ашып ауыруы;
• еріннің жарылуы және жара пайда болуы;
• жағымсыз иіс немесе ауыр тыныс;
• жиі су ішу қажеттілігі, әсіресе түнде.

Кейде адам дәм сезу қабілетінің өзгергенін немесе сөйлесу кезінде тілінің кеуіп қалатынын байқайды. Бұл белгілердің пайда болуына әкелетін факторлар әртүрлі болуы мүмкін.

1. Ең жиі кездесетін себептердің бірі – белгілі бір дәрі-дәрмектерді қабылдау. Антигистаминдер, антидепрессанттар, қан қысымын төмендететін және несеп айдаушы дәрілер сілекей бөлінуін тежейді.
2. Созылмалы аурулар да бұл жағдайға әсер етуі мүмкін. Қант диабеті, аутоиммунды бұзылыстар, қалқанша безі аурулары және жүйке жүйесі патологиялары сілекей бездерінің қызметін бұзады.
3. Ағзаның сусыздануы уақытша немесе ұзаққа созылған құрғақтыққа әкелуі мүмкін. Бұл көбіне дене қызуының көтерілуі, құсу, іш өту немесе сұйықтықты аз тұтыну салдарынан болады.
4. Темекі тарту мен алкоголь ішу жағдайды қиындатады. Бұл факторлар сілекей бездерінің жұмысын баяулатып қана қоймай, ауыз қуысының шырышты қабатын тітіркендіреді.
5. Жас ұлғайған сайын сілекейдің бөлінуі азаяды. Егде жастағы адамдарда бұл мәселе жиі кездеседі, сондықтан ауыз қуысының күтімі ерекше назарда болуы тиіс.

Тиімді ем алу үшін себепті нақты анықтап, соған қарай шара қолдану маңызды.

Диагностика мен дәрігерлік көмек

Егер құрғақтық белгілері бірнеше күннен ұзаққа созылып, күнделікті әрекеттерге кедергі келтірсе, міндетті түрде дәрігерге көріну қажет. Терапевт немесе тіс дәрігері мәселенің себебін анықтап, ем тағайындай алады.

Диагностика кезінде мына әдістер қолданылуы мүмкін:

• толық анамнез жинау және қолданылатын дәрілерді саралау;
• ауыз қуысының шырышты қабатын қарап тексеру;
• арнайы тест арқылы сілекейдің бөліну көлемін өлшеу;
• қосымша зертханалық талдаулар жүргізу;
• қажет болған жағдайда мамандандырылған дәрігерге жолдау.

Кешенді тәсіл арқылы дерттің нақты себебін анықтап қана қоймай, науқастың жалпы жағдайын бағалауға болады.

Емдеу және алдын алу тәсілдері

Құрғақтықты азайту үшін негізгі себеппен күресу және ауыз қуысына тұрақты күтім жасау қажет. Өз бетімен емделу ұзақ нәтиже бермейді және асқынуға әкелуі мүмкін.

Төменде жағымсыз белгілерді жеңілдетуге және олардың қайталануын болдырмауға көмектесетін тиімді әдістер берілген:

1. Арнайы ылғалдандырғыш құралдарды қолданыңыз. Дәріханаларда сатылатын гель, спрей және пастилкалар уақытша жеңілдік береді. Олар сілекей бездеріне қысым түсірмей, ауыз қуысын ылғалдандырып тұрады.
2. Күні бойы су ішу мөлшерін арттырыңыз. Таза ауыз су – ең тиімді және қолжетімді шешім. Газдалған немесе тәтті сусындарды шектеу қажет.
3. Темекіден бас тартып, алкоголь тұтынуды азайтыңыз. Бұл әдеттер сілекей бөлінуін бәсеңдетіп, ауыздың ішкі қабаттарын зақымдайды. Олардан уақытша бас тартудың өзі оң нәтиже береді.
4. Бөлмедегі ауаның ылғалдылығын арттырыңыз. Әсіресе ұйықтайтын және жұмыс істейтін орындарда бұл өте маңызды. Құрғақ ауа ауыздың шырышты қабатын одан сайын құрғатып жібереді.
5. Қабылдап жүрген дәрілеріңізді дәрігермен қайта қарастырыңыз. Кейбір препараттардың баламасын табуға болады, бұл әсіресе бірнеше түрлі дәрі ішетін адамдар үшін маңызды.
6. Ауыз қуысына дұрыс күтім жасаңыз. Тісті, тілді және қызыл иекті күніне екі рет мұқият тазалау қажет. Сонымен қатар тіс дәрігеріне үнемі барып тұру ұсынылады.

Ксеростомияның алдын алу үшін тұрақты күтім мен салауатты өмір салтын ұстану жеткілікті. Бұл тәсілдер уақыт өте келе жақсы нәтижесін көрсетеді.

Ауыз құрғауы – жай ғана ыңғайсыздық емес, денсаулықтағы маңызды белгінің көрінісі. Сондықтан оны елемей, уақытында әрекет ету керек. Суды жеткілікті мөлшерде ішу, зиянды әдеттерден арылу және дұрыс күтім жасау арқылы ауыз қуысының жай-күйін жақсартуға болады. Кішкентайдан басталатын күтім үлкен мәселелердің алдын алуға көмектеседі.