Күн өтуден қалай сақтануға болады және оның белгілері қандай

Жаз мезгілі жайлы демалыс пен күн шуағын сыйлағанымен, адам денсаулығына қауіпті бірқатар факторларды да ала келеді. Солардың бірі — ағзаның шамадан тыс қызып кетуінен туындайтын «ыстық өту» жағдайы. Бұл — жеңіл жайсыздық емес, ағзаның ішкі температураны реттей алмай, ауыр күйге түсуі. Мұндай жағдай көбіне кенеттен орын алады және алғашқы белгілерін уақтылы байқай білу өте маңызды. Ыстықта ұзақ жүргенде немесе дене белсенділігі жоғары болған кезде әсіресе абай болу қажет. Төменде осы құбылыстың белгілері мен оны болдырмау жолдары түсіндіріледі.

Ыстық өтудің алғашқы белгілері

Аурудың басталуы жай ғана шаршау немесе шөлдеу сияқты көрінуі мүмкін, бірақ белгілер тез үдеп, ауыр жағдайға жеткізуі ықтимал.

1. Дене қызуының 39 градустан жоғары көтерілуі — алғашқы алаңдатарлық белгі. Бұл ағзаның қызуды өз бетінше реттей алмай жатқанын көрсетеді.
2. Бас айналу, жүрек айну және әлсіздік — сұйықтық жоғалту мен қан айналымының бұзылуынан туындайтын негізгі белгілер. Олар көбіне белсенді қозғалыс кезінде пайда болады.
3. Терінің ыстық әрі құрғақ немесе керісінше, шамадан тыс терлеген күйде болуы — терморегуляцияның бұзылғанын білдіреді.
4. Жүрек соғысының жиілеуі, тыныс алудың қиындауы мен мазасыздық сезімі — жүрек-қантамыр жүйесінің реакциясы.
5. Естің шатасуы, қозғалыстың үйлесімсіздігі, бағыттан адасу — ауыр белгілердің қатарына жатады. Кей жағдайларда адам есінен танып немесе тырысуға түсуі мүмкін.

Мұндай белгілер байқалса, дереу көлеңкеге шығып, денені суытып, сұйықтық қабылдау қажет.

Ыстық өтуге ықпал ететін жиі кездесетін қателіктер

Көп жағдайда бұл жағдай ауа температурасының жоғары болуынан емес, адамның дұрыс әрекет етпеуінен туындайды. Сол себепті қателіктерді түсіну — қауіптің алдын алудың тиімді жолы.

• күннің қақ ортасында бас киім кимеу бас аймағының қатты қызып кетуіне алып келеді;
• жоғары температурада дене белсенділігінің көп болуы ағзаны шаршатып, ылғал жоғалтуын жеделдетеді;
• қара түсті және тығыз матадан тігілген киім тердің булануына кедергі келтіріп, денені одан әрі қыздырады;
• суды жеткілікті ішпеу немесе шөлдегенге дейін күтудің өзі ағзаны сусыздандырады;
• жабық, жел өтпейтін бөлмеде ұзақ болу да ағзаға ауырлық түсіріп, тыныс алуды қиындатады.

Мұндай әрекеттерден бас тарту арқылы ыстық өту қаупін азайтуға болады.

Ыстық өтудің алдын алу жолдары

Қауіптің алдын алу — емдеуден тиімдірек. Қарапайым, бірақ маңызды ережелерді сақтау денсаулықты қорғауға көмектеседі.

1. Ашық түсті, жеңіл, табиғи матадан тігілген киім кию. Мұндай киім күн сәулесін қайтарып, терінің тыныстауына мүмкіндік береді.
2. Басты күннен қорғау үшін міндетті түрде қалпақ, кепка немесе жұқа орамал тағу. Бұл бас терісінің қызып кетуінен қорғайды.
3. Су ішуді жүйелі түрде әдетке айналдыру. Шөлдегенше күтпей, әр 20–30 минут сайын аз мөлшерде су ішкен пайдалы.
4. Сағат 11 мен 16 аралығында дене күшін қажет ететін жұмыстарды шектеу. Қажет болған жағдайда белсенділікті таңертең немесе кешке ауыстырған жөн.
5. Мүмкіндігінше көлеңкеде немесе желдетілетін жерлерде болу. Тұншықтырған, тар кеңістіктен аулақ жүрген дұрыс.

Бұл кеңестер ағзаның қызып кетуіне жол бермей, жаз мезгілін жайлы өткізуді қамтамасыз етеді.

Ауа температурасы тым жоғары болмаса да, егер сақтық ережелері ескерілмесе, ағза тез қызып кетуі мүмкін. Алғашқы белгілерді дер кезінде тану және шұғыл әрекет ету — ауыр зардаптардан сақтайды. Жазда суды жеткілікті ішу, дұрыс киім таңдау және күн сәулесінен қорғану — ең маңызды қорғаныс құралдары. Денсаулыққа жауапкершілікпен қарау жазғы демалысты қауіпсіз әрі жағымды етеді.