2025 жылы Қазақстанда қандай салықтар төленеді?
Мазмұны
Салықтар кез келген мемлекеттің экономикалық жүйесінің негізі болып табылады, ал Қазақстан да бұл тұрғыдан ерекшеленбейді. Соңғы жылдары еліміздің салық жүйесінде бірқатар өзгерістер орын алды. 2025 жылы салықтық жүйе айтарлықтай түсінікті және қолжетімді болып қалмақ, сонымен қатар жеке және заңды тұлғалар үшін міндетті салықтар сақталады. Бұл мақалада біз Қазақстандағы 2025 жылы төленетін салықтарды жан-жақты қарастырамыз.
Жеке тұлғалар үшін салықтар
Қазақстанда жеке тұлғалар әртүрлі кіріс көздеріне байланысты бірнеше салық түрлерін төлеуге міндетті. Олардың ішінде:
- жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы. Бұл салық – ең маңызды салықтардың бірі, себебі барлық жұмыс істейтін азаматтар оны төлейді. Салық мөлшері 10% құрайды, және ол жеке тұлғаның барлық табысынан есептеледі, оның ішінде еңбекақы, кәсіпкерлік қызметтен алынатын табыс, жалға беру және басқа да кірістер бар. Бұл салықты жұмыс істейтін барлық азаматтар төлеуге міндетті, тек белгілі бір табыс деңгейі төмен адамдар немесе заң бойынша салықтан босатылғандар ғана төлеуден босатылады;
- мүлік салығы. Бұл салық жеке тұлғаның меншігіндегі жылжымайтын мүлікке төленеді. Ол жыл сайын есептеліп, салық мөлшері мүліктің түріне және құнына байланысты анықталады. Мүліктің құны жергілікті атқарушы органдар тарапынан анықталып, салық есептеледі. 2025 жылы мүлік салығының мөлшері нарықтық бағалауға сәйкес өзгеруі мүмкін;
- көлік салығы. Бұл салық көлік құралдарының иелерінен алынады және оның мөлшері автомобильдің түріне, қозғалтқышының қуатына және басқа да параметрлерге байланысты болады. Бұл салық аймақтар бойынша әртүрлі болуы мүмкін, сондықтан көлік салығының ставкалары әр өңірде ерекшеленуі мүмкін.
Бұл салықтар – азаматтардың мемлекет алдындағы қаржылық міндеттемелерінің негізгі бөлігі. Олардың төленуін бақылап, уақытында төлеу өте маңызды, себебі кешіктірілген салықтар үшін айыппұлдар мен санкциялар салынуы мүмкін.
Заңды тұлғалар үшін салықтар
Заңды тұлғалар да жеке тұлғалар сияқты бірнеше салықты төлеуге міндетті. Олардың негізгі түрлері:
- Пайда салығы. Заңды тұлғалар таза табыстан 20% көлемінде пайда салығын төлеуге міндетті. Бұл салық коммерциялық операциялардан, тауар сатудан немесе қызмет көрсету арқылы алынатын табыстан алынады. Компаниялар өз табысын дұрыс есептеп, салықты уақытында төлеуге міндетті, себебі кешіктірілген салық төлемдері айыппұлдарға әкелуі мүмкін;
- ҚҚС (қосылған құн салығы). Қазақстандағы ҚҚС мөлшері 12% құрайды және ол тауарларды және қызметтерді сатқанда алынады. Саудамен айналысатын немесе өндірістік қызметпен шұғылданатын заңды тұлғалар ҚҚС төлеуші ретінде тіркелуге міндетті. Бұл салық тауар өндіру және сату процесінде әрбір кезеңде есептелетін болғандықтан, ол кәсіпорындар үшін маңызды салық болып табылады;
- Әлеуметтік салық. Әлеуметтік салық жұмыс берушілерден әрбір қызметкер үшін төленеді. Бұл салықтың мөлшері 9,5% құрайды және әлеуметтік бағдарламалар мен зейнетақы төлемдерін қаржыландыруға арналған. Заңды тұлғалар өз қызметкерлерінің еңбекақысынан осы салықты ұстап, зейнетақы және әлеуметтік қорларға аударуға міндетті.
Әрбір осы салықтың өзіндік ерекшеліктері бар, сондықтан салықты дұрыс есептеп, уақытында төлеу өте маңызды. Заңды тұлғалар осы салықтарды дәл есептеп, уақытында төлеуге тиіс.
Жеке кәсіпкерлер үшін салықтар
Жеке кәсіпкерлер де бірнеше салық түрін төлеуге міндетті, бірақ олардың төленуі кәсіпкердің салық режиміне байланысты. 2025 жылы жеке кәсіпкерлер үшін келесі салықтар актуалды:
- оңайлатылған салық жүйесі. Бұл жүйе шағын кәсіпорындар үшін арнайы әзірленген және салық жүктемесін азайтуға мүмкіндік береді. Оңайлатылған салық жүйесін таңдаған жеке кәсіпкерлер кірістен 3% мөлшерінде салық төлейді. Бұл жүйе кішігірім кәсіпкерлер үшін өте тиімді, себебі олар басқа салық түрлерінен, мысалы, ҚҚС және мүлік салығынан босатылады;
- негізгі табыс салығы. Оңайлатылған жүйені таңдамаған жеке кәсіпкерлер 10% мөлшерінде табыс салығын төлеуге міндетті. Бұл — жалпы салық жүйесі бойынша жұмыс істейтін кәсіпкерлердің негізгі салығы;
- әлеуметтік салық және зейнетақы аударымдары. Заңды тұлғалар сияқты, жеке кәсіпкерлер де әлеуметтік салық пен міндетті зейнетақы аударымдарын төлеуге міндетті, олардың мөлшері сәйкесінше 9,5% және 10% құрайды.
Жеке кәсіпкерлер салық жүйесін дұрыс таңдау арқылы салық жүктемесін жеңілдетіп, бюджетін тиімді басқаруына болады.
Салықтар — Қазақстан азаматтары мен кәсіпкерлері үшін міндетті қаржылық міндеттемелердің маңызды бөлігі болып табылады. Уақытында және дұрыс төленген салықтар мемлекеттің әлеуметтік және инфрақұрылымдық бағдарламаларын қаржыландыруға мүмкіндік береді, сонымен қатар экономиканың тұрақтылығын қамтамасыз етеді. 2025 жылы салық жүйесі айтарлықтай айқын болып қалмақ, бірақ салық заңнамасындағы өзгерістерді бақылап отыру өте маңызды. Азаматтар мен кәсіпкерлер өздерінің міндеттерін дұрыс орындап, салықтарды уақытында төлеуі қажет, себебі кешіктірілген төлемдер айыппұлдарға немесе басқа да санкцияларға әкелуі мүмкін.
